سید محمد جعفر ناظم السادات - استاد /بخش مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
صدیقه مهرآور - کارشناس ارشد /هواشناسی، مرکز پژوهشهای علوم جوی - اقیانوسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
حبیب اله قائد امینی - کارشناس ارشد /هواشناسی، مرکز پژوهشهای علوم جوی - اقیانوسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

انگیزه بنیادین این پژوهش آن است تا روشن سازد همزمانی و هماهنگ شدن فازهای گوناگون پدیده های نوسان های مادن جولیان (MJO)۱ و نوسان های جنوبی (ENSO)۲ تا چه اندازه در رویداد دوره های پر آب و خشک کشور سایه می افکند. ارزیابی ها نشان داد که رخداد همزمان لانینیا با فاز مثبت MJO (La-P) و نیز النینیو با فاز منفی MJO (El-N) دارای بیشترین بسامد می باشند. بنابراین اندازه بارش و بسامد دوران های خشک و تر برای دوران های (La-P) و (El-N) با یکدیگر سنجیده شد. یافته های پژوهش نشان داد که در ماه های فوریه، نوامبر و دسامبر، هنگامی که فاز مثبت پدیده MJO بارخداد لانینیا همزمان گردد، خشکی فراگیری بر کشور چیره می گردد. در برابر، همزمانی فاز منفیMJO  با پدیده النینیو، افزایش بارش و دوران پر آبی را در سراسر کشور به دنبال دارد. این نشان در ایستگاه هایی که در پهنه کویری کشور جای دارند چشمگیرتر است. برای نمونه، در ماه فوریه، با چیرگی پدیده النینو و فاز منفی MJO، میانگین بارش ایستگاه ایرانشهر %۹۰ بیشتر از میانگین پایای (دراز مدت) این ایستگاه بوده است. در برابر، همزمانی رخداد پدیده لانینا و فاز مثبت MJO، کاهش ۹۶ درصدی بارش این ایستگاه را در پی داشته است. افزون بر این، برای ایستگاه های پهنه های بیابانی مانند بیرجند، تربت حیدریه، طبس و یزد، هنگامی که فاز مثبت MJO با رخداد لانینیا هم زمان می شود، اندازه بارش ماه آوریل به گونه ای معنی دار کمتر از زمانی است که فاز منفیMJO  با پدیده النینیو هم زمان می گردد. در بسیاری از این ایستگاه ها هم زمان شدن پدیده النینو و فاز منفیMJO افزایش تا ۱۰۵ درصدی بارش و چیرگی هم زمان پدیده لانینا و فاز مثبت MJO کاهش تا ۵۱ درصدی بارش را به دنبال داشته است.

نوسان های مادن جولیان, نوسان های جنوبی, لانینیا, فاز مثبت, النینیو, فاز منفی