سید ابوالفضل مسعودیان - استاد/ اقلیم شناسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
بختیار محمدی - استادیار/ اقلیم شناسی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

در این مقاله فراوانی و شناسایی موقعیت رودبادها در زمان رخداد بارش های ابر سنگین ایران با استفاده از رویکرد محیطی به گردشی تحلیل شد. از پایگاه داده بارش روزانه کشور ۱۴۳۷ ایستگاه همدید، اقلیمی و باران سنجی)، ۱۲۵ روز از سنگین ترین و فراگیرترین بارش های ایران براساس آستانه بالای ۹۹ درصد، برای بررسی برگزیده شد. فراوانی رودبادها و موقعیت آنها در محدوده وسیعی از صفر تا ۱۲۰ درجه طول شرقی و صفر تا ۸۰ درجه عرض شمالی در ۵ تراز ۲۵۰، ۳۰۰، ۴۰۰، ۵۰۰ و ۶۰۰ هکتوپاسکال و در چهار دیده بانی در ساعت های ۰۰:۰۰، ۰۶:۰۰، ۱۲:۰۰ و ۱۸:۰۰ گرینویچ (به ترتیب ساعت های ۳:۳۰، ۹:۳۰، ۱۵:۳۰ و ۲۱:۳۰ به وقت محلی) بررسی شد. نتایج نشان می دهد که رودبادها از نظر زمانی به جز در تراز ۲۵۰ هکتوپاسکال که در ساعت ۰۰:۰۰ فراوانی قابل ملاحظه ای را نشان داده بودند؛ در دیگر ترازهای مورد بررسی، عمدتا در ساعت ۱۸:۰۰ بر روی منطقه دیده می شوند. به طور کلی در بیشتر موارد، رودبادها در ساعت ۱۸:۰۰ تا تراز ۶۰۰ هکتوپاسکال کشیده شده اند و این ضخامت زیاد لایه ناپایدار است که توانسته همزمان بر روی بخش های وسیعی از ایران، بارش های سنگینی را ایجاد کند. در این بررسی اگرچه رودبادها در خلیج فارس و تا حدودی نیز در جنوب غرب ایران دارای فراوانی قابل ملاحظه ای بوده اند، با این حال بخش های شمالی عربستان محل اصلی استقرار و تمرکز رودبادها در زمان رخداد بارش های ابرسنگین و فراگیر ایران بوده است.

اقلیم شناسی همدید, ناپایداری, کژفشاری, واگرایی, همگرایی