ابوالقاسم نادری - Professor of Tehran University.Tehran University. Tehran. Iran
شهربانو خشکاب - PhD student of Tehran University. Tehran University. Tehran. Iran
محمدرضا حمیدی زاده - Professor of Shahid Beheshti University. Shahid Beheshti University. Tehran. Iran
حسن محجوب عشرت آبادی - Associate Professor. Shahid Sattari Aeronautical University. Tehran. Iran

مسئله و هدف: توسعه سرمایه انسانی اعضای هیئت علمی دستاوردی اثربخش در راستای توسعه نظام آموزش عالی است. بااین حال شواهد مبتنی بر دستاورد پژوهش­های تجربی حاکی از کیفیت پایین عملکرد اعضای هیئت علمی است. هدف پژوهش حاضر، سنجش و ارزیابی توسعه سرمایه انسانی اعضای هیئت علمی است که با رویکرد آمیخته (اکتشافی متوالی) انجام شد. روش­شناسی: در بخش کیفی مشارکت کنندگان پژوهش اعضای هیئت علمی دانشگاه­ها و پژوهشکده­های شهر تهران بودند که به روش نمونه­گیری هدفمند از نوع موارد مطلوب با ۱۳ نفر از آن ها مصاحبه و داده­های موردنیاز گردآوری شدند. تحلیل داده­های این بخش با استفاده از روش تحلیل مضمون انجام شد. به منظور ارزیابی قابلیت اعتماد یافته­های پژوهش از رویکرد غوطه­ورسازی و کدگذاری مجدد با محاسبه ضریب کاپای کوهن استفاده شد. در بخش کمی جامعه آماری شامل اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران بودند که تعداد ۱۵۰ نفر از آن ها با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه­گیری طبقه­ای نسبی از چهار پردیس علوم انسانی، علوم رفتاری و اجتماعی، علوم پایه و فنی – مهندسی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده­های بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته توسعه سرمایه انسانی اعضای هیئت علمی در طیف ۶ درجه­ای بود. روایی ابزار پژوهش به روش صوری و همگرا و واگرا و پایایی آن از طریق آزمون آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تایید شد. یافته­ها: یافته­های بخش کیفی در ۹ بعد ارتقاء توان تدوین طرح درس تخصصی و بین­رشته­ای، ارتقاء توان یاددهی و یادگیری، ارتقاء مهارت­های مدیریت و اداره کلاس درس، ارتقاء توان مشاوره و راهنمایی تحصیلی و رفتاری، افزایش توان تعهد به اخلاق حرفه­ای در فرایند آموزش، ارتقاء توان ایجاد انگیزه یادگیری در فراگیران، ارتقاء توان ارزیابی عملکرد فراگیران، ارتقاء دانش پژوهشگری، ارتقاء مهارت­ پژوهشگری دسته­بندی و ارائه شد. در بخش کمی، بر اساس نتایج آزمون آنتروپی شانون، اولویت ابعاد ارتقاء مهارت مدیریت کلاس درس و ارتقاء دانش پژوهشگری نسبت به سایر ابعاد تایید گردید. مقادیر آزمون خی­دو گویای وضعیت مطلوب سازه اصلی توسعه سرمایه انسانی آموزشی و وضعیت نسبتا مطلوب سازه اصلی توسعه سرمایه انسانی پژوهشی – کارآفرینی اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران بود. بر اساس مقادیر آزمون یومان ویتنی و کراسکال والیس نیز، نابرابری میانگین توسعه سرمایه انسانی آموزشی اعضای هیئت علمی برحسب تعدادی از متغیرها و عوامل موثر تایید شد. نتیجه­گیری: دستاوردهای پژوهش نشان داد، توسعه سرمایه انسانی آموزشی و پژوهشی اعضای هیئت علمی، تعیین اولویت و شناسایی نابرابری­های وضعیت توسعه سرمایه انسانی اعضای هیئت علمی برحسب عوامل اثرگذار، می­تواند نقشه راه اثربخش و موثری را برای برنامه­ریزی­های راهبردی توسعه سرمایه انسانی اعضای هیئت علمی در اختیار سیاست گذاران، تصمیم­سازان و کنشگران این عرصه قرار بدهد.

human capital development, educational performance, research performance, faculty members, توسعه سرمایه انسانی, عملکرد آموزشی, عملکرد پژوهشی, اعضای هیئت علمی