صدیقه یوسف زاده - PhD Student, Department of Educational Sciences, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
حسین بقائی - Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Marand Branch, Islamic Azad University, Marand, Iran
زرین دانشور هریس - Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran

مقدمه: احساس مسئولیت یک مهارت مفید برای دانش ­آموزان برای حفظ دستاوردهای مادام ­العمر است. هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل شناختی و رفتاری موثر بر برنامه درسی با تاکید بر مسئولیت­ پذیری در دانش ­آموزان انجام شد. روش: طرح پژوهش از نوع کیفی-کمی آمیخته اکتشافی بود. جامعه آماری شامل تمامی متخصصان برنامه­ ریزی درسی و سرگروه‎ های آموزشی دوره اول متوسطه تبریز در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۰ بود که تعداد ۲۰۵ نفر از جامعه آماری با روش نمونه گیری تمام ­شماری انتخاب شدند. به ­منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته ۳۵ سوالی مبتنی بر شش بعد عوامل ارزشی، نهادی، شناختی، شخصیتی و فردی، عاطفی و عملکردی و توسعه راهبردهای مدیریت خود استفاده گردید که روی نمونه پژوهش اجرا شد. جهت تحلیل داده ­ها از تحلیل معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ۲۵ و Amos نسخه ۲۴ استفاده شد. یافته­ ها: یافته های پژوهش نشان داد تمامی شاخص ها از مقادیر قابل قبولی برای اندازه گیری عامل های ارزشی، نهادی، شناختی، شخصیتی و فردی، عاطفی و عملکردی و توسعه راهبردهای مدیریت خود برخوردار بودند. براساس نتایج مقادیر بارهای عاملی (ضرایب اثرگذاری) عوامل شناختی (۰/۹۴۲=β) و عوامل ارزشی (۰/۹۲۳=β) بیشترین اثرگذاری و عوامل نهادی (۰/۸۴۰=β) کمترین اثرگذاری را بر عوامل شناختی و رفتاری موثر بر برنامه درسی دارند. نتیجه­ گیری: نتایج بدست آمده، نشان داد که عوامل ارزشی، نهادی، شناختی، شخصیتی و فردی، عاطفی و عملکردی و توسعه راهبردهای مدیریت خود به­ عنوان عوامل شناختی- رفتاری موثر بر برنامه درسی هستند که توجه به آن ها در تدوین برنامه­ های آموزشی و پرورشی مدارس زمینه رشد مسئولیت­ پذیری دانش آموزان را فراهم می­ نماید.

Curriculum, Cognitive and behavioral factors, Accountability, Student , برنامه درسی, عوامل شناختی و رفتاری, مسئولیت­ پذیری, دانش ­آموز