حامد نریمانی - دانشجوی دکتری، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
رئوف سید شریفی - استاد، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
محمد صدقی - استاد، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

به­منظور بررسی تاثیر مصرف کودهای زیستی و پوترسین بر مولفه­های پر شدن دانه، انتقال مجدد ماده خشک و عملکرد دانه تریتیکاله در شرایط محدودیت آبی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال زراعی ۹۹-۱۳۹۸ اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل به­عنوان شاهد و قطع آبیاری در ۵۰ درصد مراحل آبستنی و سنبله­دهی به ترتیب به­عنوان محدودیت شدید و ملایم آبی)، مصرف کودهای زیستی در چهار سطح (عدم مصرف به­عنوان شاهد، مصرف ورمی­کمپوست، میکوریزا، مصرف توام ورمی کمپوست و میکوریزا) و محلول­پاشی پوترسین (محلول­پاشی با آب به­­­­عنوان شاهد و محلول­پاشی ۴/۰ و ۸/۰ میلی­مولار) بودند. نتایج نشان داد که مصرف توام ورمی کمپوست و میکوریزا به­همراه محلول پاشی ۸/۰ میلی مولار پوترسین در شرایط آبیاری کامل، موجب کاهش انتقال مجدد ماده خشک از ساقه (۵۹/۳۴ درصد) و اندام هوایی (۷۶/۲۸ درصد) و سهم این فرآیندها در عملکرد دانه (به ترتیب ۱۴/۹۴ و ۷۴/۸۵ درصد) نسبت به شرایط عدم مصرف کودهای زیستی و پوترسین در تیمار قطع آبیاری در مرحله آبستنی شد. همچنین مصرف توام ورمی کمپوست و میکوریزا به­همراه محلول پاشی ۸/۰ میلی مولار پوترسین در تیمار آبیاری کامل، وزن ریشه (۱۱/۶۲ درصد)، حجم ریشه (۱۷/۶۳ درصد)، فتوسنتز جاری (۵۳/۸۵ درصد) و سهم این فرآیند در عملکرد دانه (۶۵/۲۸ درصد)، طول دوره پر شدن دانه (۳۷/۲۰ درصد) و عملکرد دانه (۶/۳۹ درصد) را نسبت به عدم مصرف کودهای زیستی و پوترسین در تیمار قطع آبیاری در مرحله آبستنی افزایش داد. بر اساس نتایج این آزمایش به­نظر می­رسد مصرف کودهای زیستی و پوترسین با بهبود فتوسنتز جاری و مولفه­های پر شدن دانه، می توانند عملکرد دانه تریتیکاله را در شرایط محدودیت آبی افزایش دهند.

تنش خشکی, سرعت پر شدن دانه, فتوسنتز جاری, وزن ریشه