مصطفی فضائلی - دانشیار گروه حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران.
عماد عبودیت - دانشجوی دکتری حقوق بین الملل، دانشگاه قم، قم، ایران.

طبق ماده ۷ اساسنامه رم، جنایت آپارتاید به اقدامات، سیاستها و رویههای مبتنی بر استیلاء نژادی و تبعیضهای نظاممند (Systematic Racism) اطلاق میگردد. بر اساس این تعریف، آپارتاید وراء مفهوم تاریخی ذیل «رژیم حاکم بر آفریقای جنوبی (۱۹۹۴– ۱۹۴۸)»، به عنوان یک جنایت علیه بشریت همچون شکنجه و بردهداری شناخته میشود. به دلیل برخی شباهتها در نظام حقوقی و همچنین ریشههای تاسیس، دو رژیم صهیونیستی و آپارتاید تا دهه ۱۹۹۰ میلادی به عنوان پدیدههای مشابه در حالت مقایسه قرار گرفته و برخی اسناد بینالمللی نیز این دو را در کنار هم مورد اشاره قرار میدادند. در این نوشتار ضمن برشماری دلایل این مقایسه تاریخی و همچنین سیر افول این روند از سال ۱۹۹۱که با لغو قطعنامه ۳۳۷۹ مجمع عمومی (شناخت صهیونیسم به عنوان نژادپرستی) آغاز گردید، در پرتو تحولات سالهای اخیر که حاکی از رویهای کاملا متفاوت میباشد، امکان بازگشت روند فوقالذکر و شرایط لازم برای شناسایی مجدد رژیم صهیونیستی به عنوان نوعی از آپارتاید، با استفاده از داده های کتابخانه ای و کاربست روش توصیفی تحلیلی،  مورد بررسی قرار میگیرد.

آپارتاید, تبعیض نژادی, صهیونیسم, اسرائیل, دیوان بین المللی کیفری