روح اله کامیاب کلانتری - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
یوسف روزبهان - دانشیار گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
حسن فضایلی - استاد موسسه تحقیقات علوم دامی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

هدف از این پژوهش مقایسه قابلیت هضم دو کنسانتره داخلی و خارجی با استفاده از نشانگرهای اکسید کروم و لیگنین در اسب ترکمن بود. آزمایش با استفاده از ۱۶ راس اسب نژاد ترکمن با میانگین سن ۳±۸ سال و وزن ۵۰±۴۳۳ کیلوگرم در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد. تیمار­های آزمایشی شامل یک کنسانتره خارجی در سطح ۲۵ درصد ماده خشک جیره (Tc) و یک کنسانتره داخلی در سطوح ۲۰، ۲۵ و ۳۰ درصد ماده خشک جیره بود (به ترتیب T۱،T۲  و T۳). طول دوره آزمایش ۲۸ روز بود، به طوری که ۲۱ روز عادتپذیری و ۷ روز نمونهبرداری از مدفوع صورت گرفت. ضرایب قابلیت هضم ماده خشک و مواد مغذی جیره طبق روش استاندارد تعیین شد. بر اساس نتایج به­دست آمده از نشانگر اکسیدکروم، جیره حاوی ۲۵ درصد کنسانتره داخلی از نظر قابلیت هضم ماده آلی (۵۴۷ در مقابل ۵۰۶ گرم در کیلوگرم)، پروتئین (۵۴۵ در مقابل ۵۲۷ گرم در کیلوگرم) و الیاف نامحلول در شوینده خنثی (۴۲۷ در مقابل ۳۰۹ گرم در کیلوگرم) نسبت به جیره حاوی کنسانتره خارجی برتر بود (۰۵/۰>P). افزایش سطح کنسانتره داخلی در جیره (بین سطوح ۲۰، ۲۵ و ۳۰) باعث بهبود ضرایب گوارش پذیری ماده خشک و مواد مغذی (۰۵/۰>P) شد. در مجموع، ضرایب قابلیت هضم مواد مغذی جیره با مصرف کنسانتره داخلی در مقایسه با کنسانتره خارجی در سطح ۲۵ و ۳۰ درصد (به جز عصاره اتری)، در مقایسه با کنسانتره خارجی مشابه یا بیشتر بود. بنابراین می­توان از کنسانتره داخلی به جای کنسانتره خارجی در تنظیم جیره استفاده نمود. با توجه به یافته­های این آزمایش، در شرایطی که حداقل ۷۰ درصد ماده خشک جیره اسب از علوفه تامین شود می­توان از لیگنین به عنوان نشانگر داخلی در تعیین قابلیت هضم خوراک استفاده نمود.

اسب, اکسید کروم, قابلیت هضم, کنسانتره, لیگنین