حسین حیدری شریف آباد - استاد بازنشسته
محمد حاتمی - دانشگاه آزاد اسلامی-واحد جیرفت
حمید مدنی - دانشگاه آزاد اسلامی-واحد اراک
عنایت اله توحیدی نژاد - دانشگاه شهید باهنر کرمان
غلام رضا افشارمنش - مرکزتحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی جنوب کرمان

به منظور مطالعه تغییر تاریخ کشت از بهار به زمستان بر طول مراحل فنولوژیکی و عملکرد سه نوع لگوم گرمسیری لوبیا محلی جیرفت، لوبیا چشم بلبلی و ماش، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل با سه تکرار، در سال های زراعی ۹۸-۱۳۹۷ و ۹۹-۱۳۹۸ در مزرعه مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی شهرستان جیرفت اجرا شد. تیمار های آزمایشی شامل سه تاریخ کشت ۱۰، ۲۰ و ۳۰ بهمن و سه لگوم بود. نتایج حکایت از این داشت که لگوم ها با توجه به دمای پایه ۱۵ درجه سانتی گراد برای مراحل تکاملی خود ۱۲۰۰ درجه-روز رشد دما نیاز دارند. بیشترین درجه-روز رشد از کاشت تا جوانه-زنی، سبز شدن و از مرحله یک تا پنج برگی در هر سه تاریخ کشت متعلق به ماش بود. در الگوی کشت دیر هنگام، تاثیر دما های پائین منجر به عدم تامین دمای تجمعی و شاخص درجه-روز رشد از کاشت تا گلدهی و رسیدگی گردید. ثبات عملکرد تولید دانه در ماش در هر سه تاریخ کشت با میانگین ۷/۰ تن در هکتار نشان داد که این گیاه توانایی انطباق بیشتری با دما نسبت به تغییر تاریخ کاشت دارد. عملکرد دانه در لوبیا محلی و چشم بلبلی با میانگین به ترتیب ۳/۲ و ۶/۴ تن در هکتار در کشت در ۱۰ بهمن، از بیشترین مقدار برخوردار بود. کشت زود هنگام لگوم ها در زمستان، با توجه به تامین دمای تجمعی در جنوب کرمان قابل توصیه بوده و می تواند به کاهش اثر منفی برخورد مراحل رشد و نمو با گرمای شدید و تبخیر و تعرق زیاد نسبت به الگوی کشت بهاره منطقه برتری داشته باشد.

تاریخ کشت, لوبیا محلی جیرفت, لوبیا چشم بلبلی, ماش سبز, تغییر اقلیم