فرشته دارابی - دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
علی حاتمی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
محمد جواد زارع - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
رحیم ناصری - دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

به منظور بررسی اثر تنش نوری و بیوپرایمینگ در دو رقم عدس، آزمایشی زراعی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام در سال زراعی ۹۲-۱۳۹۱ بصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار اجراگردید. تیمارهای آزمایشی شامل سایه اندازی (عدم سایه، ۲۵، ۵۰، ۷۵ و ۱۰۰ درصد سایه)، بیوپرایمینگ (تلقیح با باکتری آزوسپیریلیوم برازیلنس و عدم تلقیح) و ارقام عدس (زیبا و ILL۴۴۰۰) بود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که با افزایش سطوح سایه اندازی وزن مخصوص برگ، نقصان اشباع آب برگ، تعداد گره فعال ریشه، وزن تر و خشک ریشه، حجم ریشه، طول ریشه و عملکرد دانه کاهش یافت و سبب افزایش شاخص سطح برگ، محتوی کل آب برگ، سطح ویژه برگ و تعداد کل گره رشه گردید، اما در هر دو رقم ورد استفاده تلقیخ با باکتری آزوسپیریلیوم منجر به کاهش خسارت ناشی از سایه اندازی و افزایش رشد و عملکرد گیاه عدس گردید. رقم زیبا در سطوح بالاتر سایه در مقایسه با رقم ILL۴۴۰۰ از عملکرد دانه بیشتری برخوردار بود. اثر برهمکنش سایه و بیوپرایمینگ و رقم نشان داد که با عدم سایه (شاهد) و انتخاب رقم زیبا و تلقیح با باکتری آزوسپیریلیوم می توان به عملکرد دانه قابل قبولی دست یافت اما در شرایط کشت مخلوط و کشاورزی-جنگل (آگروفارستری) که نور یک عامل محدودکننده می باشد، کشت عدس رقم زیبا همرا با تلقیح با باکتری آزوسپیریلیوم نسبت به رقم ILL۴۴۰۰ موفقیت آمیزتر خواهد بود.

باکتری آزوسپیریلیوم, ریشه, سایه اندازی, عدس