فضل اله حسنی - بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.
سعداله هوشمند - استاد، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
فریبا رفیعی - استادیار، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
علی نیازی - دانشیار، پژوهشکده بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیدهاین تحقیق به منظور ارزیابی واکنش ژنوتیپ های مختلف گندم نان (Triticum aestivum L.) و دوروم (Triticum turgidum L. ssp. durum) در شرایط تنش خشکی بعد از گلدهی و تعیین مناسب ترین شاخص های کمی تحمل به تنش خشکی، در سال های زراعی ۹۱-۱۳۹۰ و ۹۲-۱۳۹۱ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی زرقان اجرا شد. تعداد ۱۶۸ رقم و لاین گندم (۱۶۶ گندم نان و ۲ گندم دوروم) در شرایط تنش (قطع آبیاری از مرحله گرده افشانی به بعد) و آبیاری کامل در قالب آزمایش آلفالاتیس با دو تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که رقم های سیمره، روشن و یکورا روخو(Yecora Rojo) در شرایط آبیاری کامل و رقم های سیمره، روشن و کاپتی در شرایط تنش بیشترین عملکرد دانه را داشتند. با توجه به همبستگی مثبت و معنی دار شاخص های میانگین هارمونیک (HARM)، میانگین هندسی بهره وری (GMP)، شاخص تحمل به تنش (STI)، میانگین بهره وری (MP)، شاخص مقاومت به خشکی (DI)، شاخص عملکرد (YI) و شاخص تغییر یافته تحمل به تنش (MSTIs و MSTIp) با عملکرد دانه در شرایط تنش و آبیاری کامل، این شاخص ها به عنوان بهترین معیارهای انتخاب در شرایط آزمایش برای تنش خشکی معرفی شدند. غربال ژنوتیپ های متحمل به خشکی با استفاده از میانگین رتبه و انحراف معیار رتبه شاخص های انتخاب شده و تجزیه بای پلات (Biplot) با استفاده از تجزیه مولفه های اصلی (PCA) انجام شد. در نهایت لاین ها و رقم های سیمره، روشن، کاپتی، اکبری و DN۱۱ به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ ها معرفی شدند.واژه های کلیدی: گندم، تحمل به خشکی بعد از گلدهی، شاخص های تحمل به خشکی، عملکرد دانه.

Wheat, drought tolerance after anthesis, Drought tolerance Indices, Grain yield