نوشین فرج زاده معماری تبریزی - دانشجوی دکتری واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
سعید اهری زاد - دانشیار دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
ورهرام رشیدی - استادیار دانشگاه آزاداسلامی، واحد تبریز، تبریز، ایران
فرخ درویش کجویی - استاد دانشگاستاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران
سعید خاوری خراسانی - دانشیار سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مشهد، مشهد، ایران

به منظور بررسی تغییرات عملکرد و اجزای عملکرد دانه ۲۲ ژنوتیپ ذرت، طی دو سال زراعی ۱۳۹۲و ۱۳۹۳ آزمایشی در قالب طرح اسپلیت پلات در ۳ تکرار تحت شرایط نرمال و کم آبی در ایستگاه تحقیقات دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد تبریز اجرا گردید. فاکتور اصلی دو سطح آبیاری (سطح آبیاری پس از ۷۰ میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A وسطح آبیاری پس از ۱۴۰ میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A با شروع از مرحله کاکل دهی) و فاکتور فرعی ۱۸ هیبرید ذرت به همراه چهار رقم شاهد بود. تجزیه مرکب دو سال نشان داد که برای اکثر صفات مورد مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ × تنش کم آبی معنی دار است. ژنوتیپ L۲×K۱۲۶۳/۱ بیشترین عملکرد به مقدار ۳۸/۶ کیلوگرم را تحت شرایط نرمال و ژنوتیپ L۳× A۶۷۹ بیشترین عملکرد به مقدار ۸۲/۳ کیلوگرم را تحت شرایط کم آبی نشان دادند. تجزیه همبستگی نشان داد که تحت هر دو شرایط آبیاری نرمال و کم آبی، عملکرد دانه بیشترین همبستگی را با تعداد دانه در بلال و تعداد دانه در ردیف دارد. در مدل نهایی تجزیه رگرسیون چندگانه تحت شرایط آبیاری نرمال، وزن صددانه، تعداد دانه دربلال، تعداد برگ و ارتفاع بوته و تحت شرایط کم آبی، وزن صددانه، تعداد دانه دربلال و ارتفاع بوته باقی ماندند. در تجزیه علیت در شرایط آبیاری نرمال و کم آبی، بیشترین اثر مستقیم تاثیر گذار بر عملکرد دانه تعداد دانه در بلال بود. در تجزیه علیت در شرایط آبیاری نرمال و کم آبی، بیشترین اثر مستقیم تاثیر گذار بر عملکرد دانه تعداد دانه در بلال بود.

تجزیه مرکب, تجزیه علیت, متغیر وابسته, هیبرید