حمزه فعله کری - دانشجوی دکتری دانشگاه رازی کرمانشاه
محمد اقبال قبادی - استادیار دانشگاه رازی کرمانشاه
غلامرضا محمدی - دانشیار دانشگاه رازی کرمانشاه
سعید جلالی هنرمند - استادیار دانشگاه رازی کرمانشاه
مختار قبادی - استادیار دانشگاه رازی کرمانشاه

رطوبت و تغذیه مناسب از مهمترین عوامل افزایش عملکرد در سامانه های زراعی هستند. به منظور بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی و سطوح مختلف کود نیتروژن بر صفات مورفوفیزیولوژیک و عملکرد دانه دو رقم گندم(Triticum aestivum L.) دیم، آزمایشی در سال زراعی ۱۳۸۸-۱۳۸۷ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه رازی کرمانشاه انجام گرفت. آزمایش از نوع کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار بود. تیمارها شامل آبیاری تکمیلی (دیم و آبیاری در مراحل ساقه رفتن، گرده افشانی و پرشدن دانه) به عنوان فاکتور اصلی، نیتروژن در ۴ سطح (۰، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار) به عنوان فاکتور فرعی و دو رقم گندم دیم (سرداری و کراس البرز) در کرت های فرعی فرعی قرار گرفتند. صفات اندازه گیری شده شامل سطح و میزان کلروفیل برگ پرچم در سه مرحله ساقه رفتن، گرده افشانی و پرشدن دانه و عملکرد دانه بودند. اندازه گیری سطح برگ پرچم در مرحله گرده افشانی و پر شدن دانه نشان داد که آبیاری تکمیلی در مرحله گرده افشانی سطح برگ پرچم بالاتری را تولید کرد. آبیاری تکمیلی نسبت به شرایط دیم حائز میزان کلروفیل برگ پرچم بیشتری بود. سطح نیتروژن ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار سطح برگ پرچم بیشتری را تولید کرد. بالاترین عملکرد دانه در آبیاری تکمیلی در زمان گرده افشانی و ساقه رفتن به ترتیب با ۳۶۲۲ و ۳۵۲۰ کیلوگرم در هکتار بدست آمد. گندم رقم کراس البرز عملکرد دانه (با ۳۳۷۸ کیلوگرم در هکتار) بیشتری نسبت به رقم سرداری (با ۲۹۸۲ کیلوگرم در هکتار) نشان داد. با توجه به نتایج این آزمایش، آبیاری تکمیلی در مرحله گرده افشانی و یا ساقه رفتن نسبت به دوره پرشدن دانه تاثیر بیشتری بر افزایش عملکرد دانه و صفات مورفوفیزیولوژیک دارد. همچنین با مصرف ۵۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن بیشترین عملکرد دانه (۳۳۵۰ کیلوگرم در هکتار) بدست آمد.

مرحله رشد, کلروفیل, برگ پرچم و عملکرد