مستانه شریفی - کارشناس ارشد و محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس

شناخت رابطه عملکرد ریشه و عملکرد شکر در چغندرقند با صفات دیگر، در اصلاح چغندر از اهمیت خاصی برخوردار است. تجزیه علیت یکی از روش های بسیار مفید کاربردی برای تجزیه ضرائب همبستگی و پی بردن به اثرات مستقیم و غیر مستقیم به شمار می رود. در این تحقیق روابط بین عملکرد شکر سفید، اجزای عملکرد و برخی صفات مرفولوژیک و فیزیولوژیک در چغندرقند مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی زرقان-فارس انجام گرفت. سه رژیم آبیاری شامل: آبیاری در حد بهینه، تنش ملایم ( آبیاری به میزان ۷۵%  نیاز آبی بهینه ) و تنش شدید (آبیاری به میزان ۵۰% نیاز آبی بهینه) به عنوان فاکتور اصلی و ۱۰ ژنوتیپ چغندرقند به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج حاصل از همبستگی صفات در شرایط بدون تنش و تنش ملایم نشان داد که درصد قند، سدیم، ضریب استحصال و دمای سایه انداز گیاهی در درجه اول و بعد ازاین صفات، پتانسیل اسمزی برگ و فشاری همبستگی بالایی با عملکرد شکر سفید داشتند. هیچ کدام از این صفات در شرایط تنش شدید با عملکرد شکر سفید همبستگی نداشتند. با تجزیه علیت، در شرایط بدون تنش، درصد قند، سدیم، ضریب استحصال و دمای سایه انداز گیاهی اثرات مستقیم بالایی بر عملکرد شکر سفید نشان دادند، در نتیجه به نظر می رسد که این صفات معیار انتخاب مناسبی برای بهبود عملکرد شکر در ژنوتیپ های چغندرقند باشند. در شرایط تنش ملایم علاوه بر صفات ذکرشده، پتانسیل اسمزی و فشاری دارای اثرات مستقیم بالا بودند. در شرایط تنش شدید به غیر از نیتروژن آمینه و دمای سایه انداز گیاهی، سایر صفات تقریبا دارای اثرات مستقیم بالایی بر عملکرد شکر سفید بودند.

Correlation, irrigated regims, path analysis, Sugar beet, white sugar yield