فرشته وفایی - دانش آموخته کارشناسی ارشد تغذیه دام، گروه علوم دامی، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان
مرتضی چاجی - استاد، گروه علوم دامی، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

این پژوهش با هدف مطالعه تاثیر استفاده از باکتری مصرف ­کننده اسید و بافرهای مختلف شیمیایی بر قابلیت هضم و تخمیر جیره های پرکنسانتره انجام شد. فراسنجه های تولید گاز تعداد ۱۲ تیمار آزمایشی شامل ۱- جیره شاهد (یا پایه فاقد افزودنی)، ۲- جیره پایه+ سه میلی لیتر باکتری مگاسفرا السدنی (cfu/mL ۱۰۸ × ۵/۱)، ۳ تا ۱۲- یک درصد از پنج بافر بنتونیت ­سدیم، بیکربنات سدیم، اکسید منیزیم، زئولیت، سدیم سسکوئی کربنات به تنهایی یا همراه با باکتری مگاسفرا السدنی در زمان های مختلف انداز گیری و محاسبه شد. اثر تیمارهای آزمایشی بر پتاسیل و نرخ تولیدگاز، عامل تفکیک، تولید توده زنده میکروبی، بازده تولید توده زنده میکروبی، pH، غلظت نیتروژن آمونیاکی و قابلیت هضم ظاهری ماده خشک و جمعیت پروتوزوآ معنی دار بود (۰۵/۰>P) و غیر از نیتروژن آمونیاکی، همه فراسنجه ها در تیمارهای حاوی بافر بیشتر از شاهد بودند. بیشترین پتانسیل تولید گاز (۲۶/۶۸ میلی لیتر)، تولید توده زنده میکروبی (۳۱/۲۱۲ میلی گرم)، بازده تولید توده زنده میکروبی (۷۹ درصد) مربوط به تیمار حاوی بیکربنات سدیم + باکتری مگاسفرا السدنی بود (۰۵/۰>P). بیشترین pH و نیتروژن آمونیاکی به ترتیب مربوط به تیمار حاوی باکتری (۶۰/۶) و شاهد (۳۰/۲۷ میلی گرم در ۱۰۰ میلی لیتر) بود. کل جمعیت پروتوزوآ در تیمار بنتونیت ­سدیم + باکتری بیشترین مقدار بود. در کل، نتایج آزمایش حاضر نشان داد که استفاده از بافرها باعث بهبود شرایط هضم و تخمیر شدند و هر کدام از بافرها روی یک یا چند فراسنجه تاثیر بیشتری نسبت به بقیه داشتند. به­علاوه، باکتری مصرف ­کننده اسید به عنوان تنظیم ­کننده pH، آثاری قابل رقابت با بافرهای شیمیایی به ویژه بافر بیکربنات و حتی در مواردی بهتر داشت.

بافرهای شیمیایی, باکتری مگاسفرا السدنی, جمعیت پروتوزوآ, فراسنجه های تولید گاز, قابلیت هضم