امیر کریمی - دانشجوی دوره دکتری فیزیولوژی دام پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، دانشگاه تهران
احمد زارع شحنه - استاد گروه علوم دامی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، دانشگاه تهران
سعید زین الدینی - استادیار گروه علوم دامی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، دانشگاه تهران
حمید کهرام - استادیار گروه علوم دامی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، دانشگاه تهران
زربخت انصاری پیرسرایی - استادیار گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
مسعود ادیب مرادی - دانشیار گروه علوم پایه دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران

آزمایش حاضر به منظور بررسی اثر کم کاری موقت غده تیروئید در بروز فرآیند بلوغ، ویژگی های بافت شناسی بیضه و کیفیت اسپرم تولیدی در خروس های گله مادر گوشتی انجام گرفت. تعداد ۶۶ قطعه جوجه خروس در قالب طرح کاملا تصادفی به دو گروه آزمایشی شاهد و کم کاری موقت تیروئیدی و هر گروه به ۳ بخش (تکرار) تقسیم شدند. در گروه کم کاری تیروئیدی، داروی پروپیل تیویوراسیل به مقدار ۱/۰ درصد در خوراک پرندگان، در حدفاصل هفته های ۶ الی ۱۲ پرورش گنجانده شد. وزن بدن، مقادیر هورمون های تیروکسین و تستوسترون خون هر ۳ هفته از سن ۶ تا ۱۸ هفتگی و نیز در هفته ۲۶ اندازه گیری شد. ویژگی های بافت شناسی و بیان ژن کانکسین ۴۳ بیضه در هفته های ۱۸ و ۲۶ پرورش در گروه های آزمایشی مورد سنجش قرار گرفته و برای مدت ۱۰هفته پس از تحریک نوری از لحاظ کیفیت منی ارزیابی شدند. میزان بیان ژن کانکسین۴۳ در ۱۸ هفتگی درگروه شاهد (۱۸۱/۱) نسبت به گروه کم کاری تیروئیدی (۷۸۲/۰) بیشتر بود (۰۵/۰P<) ولی در ۲۶ هفتگی تفاوتی بین دو گروه مشاهده نشد (۰۵/۰P>). حجم منی تولیدی در گروه کم کاری تیروئیدی (۴۶/۰ میلی لیتر) بالاتر از شاهد (۳۹/۰ میلی لیتر) بود (۰۵/۰P<). همچنین شمار سلول های سرتولی در هفته های ۱۸ (۹/۱۵۹ سلول در میلی متر مربع) و ۲۶ (۹/۱۶۵ سلول در میلی متر مربع) و نیز وزن نسبی بیضه در هفته ۲۶ (۷۴۹ میلی گرم به ازای ۱۰۰ گرم بافت بدن) در گروه کم کاری تیروئیدی بالاتر بود (۰۵/۰P<). بنابراین افزودن پروپیل تیویوراسیل در جیره جوجه های خروس مادر گوشتی در دوران پیش از بلوغ احتمالا به واسطه تاخیر نسبی در بروز بلوغ سبب افزایش تعداد سلول های سرتولی و افزایش وزن بیضه می شود.

بلوغ, خروس, کم کاری موقت تیروئیدی, کیفیت اسپرم