الهه هاشمی - دانشجوی دکتری روانشناسی بالینی، گروه روانشناسی بالینی ، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی ، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
چنگیز رحیمی طاقانکی - استاد، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی ، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
نورالله محمدی - استاد، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی ، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
عبدالعزیز افلاک سیر - دانشیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی ، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

مقدمه اختلال وسواسی-جبری یکی از رایج­ترین اختلالات روانپزشکی است. از یک طرف در مدل­های مختلف نظری بر سازه­های متنوعی تاکید دارند و از سوی دیگر، رواندرمانی­های اختلال وسواسی-جبری بروندادهای درمانی نابسنده­ای دارند. از این رو، پرداختن به این حوزه، اهمیت حیاتی دارد. هدف از این مطالعه استخراج مولفه­های تشخیصی اختلال وسواسی-جبری مبتنی بر تجربه­ی زیسته­ی آنهاست. روش کار برای انجام این پژوهش از روش کیفی از نوع پدیدارشناختی استفاده شد. داده­ها با استفاده از مصاحبه نیمه­ ساختاریافته و نمونه­گیری هدفمند از نوع معیار جمع­آوری شد.  با ۶ مشارکت­کننده مبتلا به اختلال وسواسی-جبری مصاحبه شد. با انجام مصاحبه­ها و استخراج تجارب زیسته، مضامین استخراج شدند. نتایج در این مطالعه ۴ مضمون سازمان­دهنده استخراج شد. مضمون­های سازمان­دهنده عبارت بودند از: شناخت (فاجعه­انگاری، بایداندیشی، مسئولیت­پذیری افراطی، و برچسب­زنی)، هیجان (خشم، ترس، احساس­گناه)، رفتار (وارسی، شستشوی افراطی، اجتناب)، سبک زندگی (تعاملات، ورزش، کار/تحصیل، تفریح). این مضامین سازمان­دهنده، در اصل همان مولفه­های اصلی هستند که می­توانند به تشخیص و درک اختلال وسواسی-جبری کمک کنند.  نتیجه گیری اختلال وسواسی-جبری با دو ادراک شناختی عمده ارتباط دارد: ۱) آسیب (خطر) هراسی مفرط، ۲) پذیرش مسئولیت افراطی در قبال آسیب (خطر).

اختلال وسواسی-جبری, تشخیص, تحلیل محتوا, تجربه زیسته, روش پدیدارشناختی