بررسی تحلیلی تطبیقی سفالینه های سلجوقی و پنج گنج نظامی

با روی کار آمدن حکومت مسلمانان در ایران بابی نو در هنر سفالگری پدید آمد و هنر صنعت سفالگری اسلامی به نمونه ای شاخص در هنر ایران مبدل گردید. با شروع حکومت سلجوقیان به عنوان حکومتی مقتدر،که در تلاش برای حمایت و ترویج هنر،علوم (به طور خاص نجوم) وادبیات بوده در زمینه سفال نیز انقلابی شگرف رخ می دهد؛و انواع سفال های لعابی همچون زرین فام و مینایی متداول می گردند. پیوند میان سه حوزه علم ،ادب وهنر در سفال های این دوره تجلی می یابد و هنرمندان سفالگر این سه حوزه را در نگاره های به کار می برند. یکی از شاخص ترین چهره های ادبیات این دوره نظامی است.انسان و جایگاه انسانی در کنار طبیعت در داستان های وی بسیار شاخص است.این رویکرد انسان گرایی و طبیعت گرایی در بینش وی جایگاهی رفیع داشته است. انسان و وجود آن به صورت تکامل یافته از دو جنس مذکر و مونث در هماهنگی با طبیعت از گفتار،دیدگاه و افکار نظامی در سفالینه های رایج و شاخص دوره سلجوقی به کار می رود. نظامی انسان کامل را در تعامل با افلاک آسمانی، سیارات و عناصر طبیعت دانسته و راه حصول به عالم والا را تدبر در این موارد می داند: توجه به ظرافت های آفرینش در طبیعت به عنوان عالمی کبیر،تامل در افلاک و ستارگان وکشف نظم افلاک متاثر از نظام خداوندی و در نهایت ذات انسانی و انسان شناسی به عنوان مقدمه ای در شناخت صفات الهی. با بررسی نقوش سفالینه های دوره سلجوقی می توان به نمود آثار و تفکرات نظامی در نگاره های،سفال های متداول دوره سلجوقی پی برد.

Keywords:

سفال سلجوقی , نظامی گنجوی , نقوش انسانی , نقوش سفال سلجوقی