واکاوی قدرت یابی داعش درافغانستان (۲۰۲۲) و تاثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی دلایل حضور و قدرت­یابی داعش در افغانستان است؛ داعش از سال ۲۰۱۵ در افغانستان اعلام موجودیت و در سال ۲۰۲۱ پس از خروج امریکا و به قدرت رسیدن طالبان در این کشور، استراتژی خود را مخالفت با طالبان و کشتن شیعیان اعلام کرد. بر این اساس، در پرتو ناامنی داخلی در افغانستان، تهدیدهای مختلفی از نظر امنیتی، سیاسی و ژئوپلتیکی برای افغانستان و ایران ایجاد کردند. روش: پژوهش حاضر از روش توصیفی – تحلیلی و نظریه معمای امنیت اجتماعی باری بوزان برای بررسی موضوع بهره می برد. علل، اهداف و قدرت­یابی داعش، در پی بحران ناامنی در افغانستان و تاثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران را از این رهگذر مورد موشکافی قرار می دهد. یافته ها: بحران سیاسی و چالش امنیتی حادث شده در افغانستان از سه سطح فرهنگی –  اجتماعی، اقتصادی – سیاسی و نیز ژئوپولیتیکی نشات می گیرد. در سطح فرهنگی – اجتماعی، عنصر و شاه کلید «قبیله محوری» در سطح اقتصادی، عنصر «فقر – بیکاری»، در سطح سیاسی «خلا قدرت داخلی» و در سطح ژئوپلیتیکی «رقابت قدرت‎های منطقه ای و فرامنطقه ای» حائز اهمیت هستند. خشونت های داخلی بین هویت های متعارض، نه تنها مانع شکل گیری اقتدار مدنی فراگیر بوده، بلکه فضا را برای مداخلات قدرت های خارجی از طریق پشتیبانی از هریک از هویت های درگیر فراهم کرده است و این مساله امنیت ایران را تحت تاثیر قرار می­دهد. نتیجه گیری: بحران داخلی افغانستان، راه حل نظامی ندارد و مذاکره با هدف به تعادل رساندن گروه های درگیر، تنها راه حل قابل تصور برای پایان این بحران است. در غیر این صورت، گروهایی همچون داعش، امکان و انگیزه بسیار بالایی برای کنشگری در افغانستان دارند. والبته کشورهایی همانند ایران که امنیتشان تحت تاثیر امنیت افغاستان است، باید جهت تشکیل یک دولت مردمی فراگیر همکاری نمایند.

Keywords:

افغانستان , امنیت , بحران , داعش , جمهوری اسلامی ایران