سیدعلی اصغر سلطانی - استادیار
فاطمه ظهرابی - کارشناس ارشد زبانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی

دهه هشتاد برای سینمای ایران دهه چشمگیری بود، زیرا در آن فیلم­هایی اکران شد که­ گفتمان­های موجود در جامعه را روایت می­کردند.  «سعادت آباد»[۱] از فیلم های سینمای ایران در اواخر دهه هشتاد است که برای آن نقدهای ژورنالیستی نوشته شده است، اما مطالعات نشانه شناختی و زبان شناختی موردی بر روی این فیلم انجام نشده است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش هاست که چه نظام های معنایی­ای در این فیلم بازنمایی شده اند و نسبت این نظام ها با گفتمان های حاکم بر ایران دهه هشتاد چیست. هدف آن است که از طریق پاسخ به این پرسش ها بتوان هرچه بهتر به لحاظ نشانه شناختی و زبان­شناختی گفتمان­های موجود در فیلم را که برآیندی از جامعه است، نمایان ساخت. در این مقاله از نظریه گفتمان لاکلا و موف و روش سه مرحله ای نشانه شناسی گفتمانی (سلطانی، ۱۳۹۳) استفاده شد تا گفتمان های کلان اجتماعی و خرده گفتمان های موجود در فیلم مشخص شود. با استفاده از این روش روشن شد که از میان گفتمان های کلان سنت و مدرنیته که در جامعه کنونی ایران مشهود است این فیلم گفتمان مدرن را پوشش داده است. گفتمان پررنگ دیگر فیلم، روابط انسانی و میزان دوستی میان دو گروه موجود در فیلم یعنی دو گروه شخصیتی مرد و زن است. گفتمان بعدی نوع روابط مرد و زن و زن و شوهر است و حتی در بخشی از فیلم گفتمان والدین و فرزند را هم در برمی گیرد که هریک به تفصیل در متن آمده است.

نظریه گفتمان, سعادت آباد, مازیار میری, لاکلا و موف, نشانه شناسی گفتمانی