جمال محمدی - دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه کردستان

یه حبه قند، از منظر جامعه­شناسی هنر و با نگاهی نئوفرمالیستی، بیانگر نکات بدیعی در مورد حیات اجتماعی فرد ایرانی است. این فیلم، با فرمی مشابه با فرم آثار امپرسیونیستی، تکه­پاره­های زندگی روزمره ایرانی را به آشناترین وجه با هم ترکیب می­کند، اما درعین­حال، با برجسته­سازی عنصر رخداد و نمایش دیالکتیک رخداد و روزمرگی، از این زندگی آشنایی­زدایی می­کند. عمل آشنایی­زدایی در چارچوب یک پس­زمینه تاریخی اجتماعی انجام می­شود: تصویری از بافت سنتی جامعه ایران که در معرض تهدید عناصر مدرن است. تحلیل نئوفرمالیستی اثر (یعنی تحلیل قواعد فرمیک و اصول ساختار روایی اثر به­منظور ایضاح معانی ارجاعی، آشکار، تلویحی و دلالت­گر) و نیز تفسیر نتایج این تحلیل در پرتو رویکرد نظری تحقیق نشان می­دهد رخدادی که امر روزمره را منهدم می­سازد خود، جزء جدایی­ناپذیر آن است. رخداد در کنه روزمرگی لانه کرده است و حتی بالا انداختن یک حبه قند می­تواند کام جمع انبوهی را تلخ کند: زندگی روزمره آبستن ضد خویش است و بداهت آن در چشم­به­هم­زدنی به­هم می­ریزد. همه چیز از دل زندگی برمی­خیزد و ورای آن چیزی وجود ندارد. با وقوع هر رخداد و به­هم­ریختن سیر طبیعی امور، روزمرگی از نو آغاز می­شود و خود آن رخداد منهدم­کننده به­تدریج بخشی از امر روزمره جدید می­گردد.

روزمرگی, رخداد, امپرسیونیسم, مونتاژ, دیالکتیک