رضا حسینی بقانام - استادیار دپارتمان مطالعات ترجمه دانشگاه آزاد تبریز- فارغ التحصیل کارشناسی ارشد اتنوموزیکولوژی- دانشگاه هنر تهران
مریم قرسو - گروه موسیقی، پردیس هنرهای زیبا، دانشکده هنر، دانشگاه تهران

چکیده ترک زبان های ساکن ایران و حوزه ی جغرافیایی آذربایجان، از دوران مشروطه تا عصر حاضر (۱۲۸۵- ۱۳۹۸)، تاریخی پر فراز و نشیب داشته اند. در این دوران، موقعیت هنر و فرهنگ – از جمله موسیقی و جریانات مربوط به آن، با جریانات جامعه در نوسان بوده است. در نگاه موازی به تاریخ اجتماعی و تاریخ موسیقی در این حوزه دو نکته ی بسیار مهم در رابطه با موسیقی و حضور زنان دیده می شود. نخست اینکه در دوران و شرایط مختلف، موسیقی در لایه های زیرین جامعه به حیات فرهنگی خود ادامه داده و در هر زمان که امکان حضور در عرصه های اجتماعی مهیا بوده دوباره به شکل عمومی ظهور کرده است. دوم اینکه در راستای ساختن هویت فردی و اجتماعی، زنان از این موسیقی به عنوان یکی از عناصر فرهنگی کمک گرفته اند تا بتوانند حضور اجتماعی خود را تثبیت کنند. در این پژوهش که بر پایه ی تاریخ نوشته های منتشر شده، اسناد گردآوری شده ، آرشیو شخصی نگارندگان و همچنین گفتگو با هنرمندان مطلع در مورد موسیقی آذربایجانی انجام شده، ابتدا به طور اجمالی تاریخ و وقایع موسیقایی در بازه ی زمانی ذکر شده را با توجه به موضوع حضور زنان بازخوانی می کنیم. پس از آن به موقعیت و فعالیت های زنان موسیقیدان در تاریخ آذربایجان به ویژه در تبریز می پردازیم. خواهیم دید یکی از راه های برساخت شخصیت اجتماعی برای زن آذربایجانی، پرداختن به موسیقی بوده است و این موضوع را از منظر ساختاری و با تمرکز بر مفهوم هویت، مورد تحلیل قرار خواهیم داد. کلید واژه: ، هویت اجتماعی، هویت فرهنگی، هویت زنانه، آذربایجان، تبریز، زنان موسیقیدان

آذربایجان , تبریز , زنان موسیقیدان , هویت اجتماعی , هویت زنانه , هویت فرهنگی