آزاده پشوتنی زاده - گروه هنرهای سنتی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری
امیلیا نرسیسیانس - دانشیار گروه انسان شناسی دانشگاه تهران

پایه های زیستی زرتشتیان یزد از گذشته بر کشاورزی استوار بوده و این سبک زندگی بر اعتقادات، فرهنگ و سنن ایشان چنان تاثیرات عمیقی نهاد که منجر به برتری رنگ سفید و سبز در میان بانوان زرتشتی گردید. هدف این پژوهش، پیگیری این دو رنگ در رویدادهای فرهنگی نمادین با عاملیت زنان زرتشتی یزد است. برای برآوردن این مهم، تقویم زرتشتیان و مناسبت های آیینی آن در صدر قرار دارد؛ سپس اساطیر (پیوند امشاسپندان شهریور مذکر و سپندامذ مونث) در ادبیات دینی زرتشتیان (ایزدبانوی ناهید و ایزد مهر) مورد واکاوای قرار خواهند گرفت. اعتقادات، به دو بخش «پیر سبز» و «چمرو» تقسیم می شود. سفره ها که پدیده های فرهنگیند، مشتمل بر خوان نوروز و گواه گیران بوده و سوزن و نخ سفید و سبز عنصر جدایی ناپذیر آنند. «سفره سبزی» هم در آیین شفاخواهی کاربرد دارد. گستردن این سفره ها برای درویشان و ثروتمندان بسته به توانایی و تمکن ایشان امکان پذیر بود. به علاوه، سفید و سبز، نمادی از چشم روشنی و شیرین کامیند که با اهداء قند سفید سبزپوش برای نوزادان هویدا می شوند. ریسندگی که به عنوان وظیفه ی اسطوره ای بانوان در نظر گرفته می شود، چون امر زادن و فرزندپروری برای بانوان اهمیت داشته. پوشیدن مکنای سبز توسط بانوان زرتشتی زیارتگاه «پیر سبز»، نشانه ایست از احترام به دو شاه دخت ساسانی. رنگ سبز در لباس سنتی عروس که وارد دوران مادرانگی می شود، نشانی از تغییر رنگ سفید دوشیزگی به باروریست. سرانجام استعمال واژه ی سبز به عنوان حسن ختام در ضرب المثل های دری بهدینی با مفاهیمی چون شادی و خوشبختی قابل ردیابیست. این پژوهش بر پایه تحقیق توصیفیست و روش گردآوری اطلاعات به صورت میدانی و کتابخانه ای می باشد. ضرب المثل ها با مصاحبه از بانوان زرتشتی جمع آوری شده است.

بانوان زرتشتی یزد, رنگ سفید و رنگ سبز, کشاورزی, امشاسپندان, ایزدبانوان و ایزدان