سیده مریم محله یوسفی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه معماری دانشگاه گیلان، رشت، ایران
مژگان خاکپور - استادیار و عضو هیئت علمی گروه معماری دانشگاه گیلان، رشت، ایران

امروزه بحران مسکن در بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا وجود دارد که بازتابی از سرمایه داری معاصر است . شهرها در سراسر جهان از لحاظ اقتصادی قدرتمندتر از گذشته به نظر می رسند و همین امر موجب افزایش تقاضا برای زمین های شهری و ایجاد بناهایی بدون طرح و برنامه ریزی و فاقد اصول لازم طراحی سکونتگاههایی با کیفیت مطلوب و پاسخگو به ابعاد معنوی وجود انسان شده است . با توجه به اینکه خانه تصویرگر اصلی عرصه ی خصوصی انسانها و در تقابل با آن، محیط عمومی فضایی متعلق به همگان است ، ضرورت وجود فضای بینابین به عنوان مرز میان محیط خصوصی و عمومی و در نقش پیونددهندهی محیط درون و بیرون خانه آشکار می شود. از طرفی با توجه به تاثیر ماندگار فضای معماری برخوردار از روح زمان بر مخاطب ، شناخت و کاربرد کیفیت های بینابینی به عنوان کیفیت عصر حاضر، در طراحی بناهای مسکونی امروز حائز اهمیت است . بدین منظور در این پژوهش ابتدا به بیان نظریه های موجود در خصوص مفهوم فضای بینابین و شناخت کیفیت ها و عوامل موثر بر شکل گیری فضای بینابین پرداخته شده است و در ادامه با توجه به نقش موثر فضاهای بینابین در حیات اجتماعی مجموعه های مسکونی ، کیفیت های بینابینی در مجموعه ی مسکونی آزادگان واقع در شهر رشت جهت شناسایی الگوهای فضای بینابین بررسی می گردد. پژوهش حاضر، مطالعه ای توصیفی - تحلیلی بوده است و دادهها در بخش نظری ، از طریق مطالعه منابع کتابخانه ای و در بخش جمع آوری اطلاعات در مورد وضعیت موجود فضاهای بینابین در مجموعه ی مسکونی آزادگان، از طریق مشاهده و انجام مصاحبه های عمیق ، گردآوری شده است . نتایج گویای آن است که به واسطه ی تعریف صحیح فضای بینابین در مجموعه ی مسکونی آزادگان، پیوستگی فضایی میان درون و بیرون شکل گرفته است و همین امر موجب ارتقای سطح کیفی عوامل انسانی - محیطی نظیر امنیت ، حس قلمرو، حس تعلق و رضایت ساکنین و همچنین کاهش ناهنجاری های اجتماعی شده است .

فضای بینابین ، محوطه ، مجموعه ی مسکونی ، نیمه عمومی ، نیمه خصوصی .