سعیده پورعابدینی - دانش آموخته باستانشناسی، گروه باستان شناسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
عابد تقوی - استادیار، باستانشناسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
حسن هاشمی زرج آباد - دانشیار، باستانشناسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
حسین کوهستانی - استادیار، باستانشناسی، دانشگاه بیرجند، ایران

فضا توسط انسان درک می شود و حرکت آن را معنا می کند. این حرکت نشائت گرفته از بعد فرهنگی - اجتماعی ساکنین فضاهاست . نظامات فضایی به منظور پاسخگوی به نیاز کاربران خود در طول زمان خلق شده اند، و خانه بیشترین محلی است که انسان در آن حضورداشته و در ارتباط با نیازهای مختلف ساکنان آن برپاشده است . از یک سو، این فضا به عنوان اصلی ترین مکان زندگی آدمی ، بازتاب اندیشه ها، باورها و ضروریات زندگی ساکنان آن بوده است و از سوی دیگر کالبد و ساختار فضایی آن مبین روابط پیچیده اجتماعی و فرهنگی مستتر در درون آن بوده است . هدف از پژوهش حاضر، تحلیل الگوی زیستی و الگوی کالبدی حاکم بر خانه های بشرویه در عصر قاجار، به منظور رمزگشایی منطق اجتماعی فضا و پیچیدگی های روابط اجتماعی و فرهنگی در ساختار فضایی خانه های این شهر بوده است پژوهش حاضر ازنظر هدف در زمره تحقیقات بنیادی است و ازنظر ماهیت و روش توصیفی - تحلیلی است . بخش اطلاعات نظری پژوهش ، بر اساس اسناد و مدارک میراث فرهنگی ، گزارش مستندسازی بافت فرهنگی - تاریخی شهر بشرویه انجام شده است . بخش توصیفی - تحلیلی با استفاده از نظریه چیدمان فضا و به کمک نرم افزار (آی گراف) بر پایه شاخص های تقارن نسبی ، قابلیت دسترسی ، هم پیوندی و عمق نسبی پرداخته شده است . نتایج به دست آمده از پژوهش فوق نشان می دهد که فضاهای نوع c) و (d (فضای ارتباط و فضای فعالیت ) در خانه های تاریخی بشرویه ، فضاهای اجتماع پذیر بوده اند و بیشترین ارتباط رابین ساختار فضایی درون و بیرون خانه ها را پدید آورده اند. این فضاها کم ترین میزان عمق و بیشترین میزان هم پیوندی را دارا بودهاند و زمینه ساز تقویت ارتباط عملکردی میان سایر فضاها شده اند، که نتیجه آن تسهیل روابط اجتماعی میان ساحت فضایی خانه ها و استفاده کنندگان از فضاها را نیز به همراه داشته است .

اجتماع پذیری ، منطق اجتماعی فضا، نحو فضا، خانه های تاریخی ، شهربشرویه ، عصر قاجار