زهرا آقائی - کارشناس ارشد مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
سعید پیری - استادیار و مدیر گروه دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال،
روح اله دشتی اصفهانی - دکترا روانشناسی، دانشگاه جامع امام حسین (ع)

در نظر داشتن مسائل نابینایان از جمله زمینه های است که کمتر مورد توجه جدی قرار گرفته است . نابینایی ، ناتوانی و درماندگی نیست بلکه یک محدودیت است . در عوض فرد نابینا صاحب توانایی هایی است که می تواند برای تداوم زندگی سالم او را یاری دهد.از آنجایی که انسانهای نابینا، از ادراک دنیای بینایان محرومند، ناچارا به پرورش حواس دیگر خود(حس لامسه ، بویایی و...؛ به مراتب بیشتر از سایر افراد) می پردازند. هدف اصلی در تحقیق پیش رو دستیابی به راهکارهایی در طراحی فضا برای نابینایان کم بینایان جهت تقویت حس مکان، می باشد به نحوی که برای درک خصوصیات یک فضا، کمتر نیازی به دیدن فضا وجود داشته باشد. برای تحقق این هدف ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای و تحقیقات نظری از نوع کیفی توصیفی _ تحلیلی به بررسی عوامل ایجاد کننده حس تعلق در باغ ایرانی پرداخته شد، سپس به بررسی مشکلات، چگونگی درک فضا و رفتار های نابینایان پرداختیم . نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که در طراحی فضا برای نابینایان توجه به عناصر غیر بصری که دارای نشانه های لمسی ، صوتی و بویایی هستند و نیز توجه به روانشناسی محیط و چگونگی درک نابینا از محیط ضروری است . بنابر این با در نظر گرفتن عوامل ایجاد کننده حس مکان و اصول و ساختار باغ ایرانی (گونه های گیاهی متنوع و محرک حس بویایی ، فضاهای هیجان انگیز در نزدیکی ورودی و محرک حس شنوایی ،مصالح متنوع در کفسازی و محرک حس لامسه و...) و با ارائه راهکار جهت استفاده از این عوامل در مراکز فرهنگی نابینایان کمک به درک این عزیزان از فضا نمودیم تا باعث آرامش رضایتمندی آنان شویم .

حس مکان، باغ ایرانی ، نابینایان، ادراک نابینایان