فرزانه مشهدی حسن - دانشجوی کارشناسی پیوسته مهندسی معماری - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق
معصومه جباری کلخوران - دانشجوی کارشناسی پیوسته مهندسی معماری - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق
مرتضی نوروزی - مدرسدانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق

یکی از مهمترین پدیده هایی که توجه انسانهای نخستین را در زمینه شناخت جهان به خود جلب کرد نظم مربوط به گردش زمین و ماه و چگونگی طلوع و غروب خورشید و حرکت ستارگان بود. موضوع مقاله ی حاضر تاثیر نجوم بر معماری است که با بررسی بناهای مختلف این تاثیرات را به نمایش میگذارد. هدف این پژوهش پیدا کردن رابطه ای میان علم گسترده نجوم و علم کهن معماری است که در گذر زمان رابطه ی نزدیکی با یکدیگر پیدا کرده اندنیاز مردم به گاه شماری را میتوان از ابتدا در معماری بناهای مورد استفاده ی آنها مشاهده کرد . بشر در ابتدا از منازل خود برای گاه شماری استفاده میکرد اما با گذشت زمان به دلیل افزایش علم و آشنایی بیشتر با گاه شماری بناهای تقویمی بوجود آمدند که برای ساخت آنها معماری ای خاص به کار گرفته می شده است و هر یک از این بناها میتوانستند یک یا چندین کاربرد در گاهشماری داشته باشندبا مرور زمان به دلیل نیاز انسانها به گاهشماری؛ رصد خانه ها بوجود آمدند که بناهایی با معماری و کارکرد اختصاصی رصد آسمان و گاه شماری بودند . سپس سبک جدیدی که مربوط به معماری ساخت رصد خانه هاست بوجود آمد و معماران نیز با ایده گرفتن از روابط نجوم به توسعه ای پایدار در طراحیهای خود رسیدند و به رشد تکاملی معماری کمک بسزایی کردند.از نمونه بناهای تقویمی مطالعه شده در این مقاله میتوان به چهار تاقی نیاسر برج رادکان برج طغرل - زیگورات چغازنبیل و رصدخانه مراغه اشاره نمود؛ که این پژوهش به شناخت ویژگیهای کالبدی و کارکرد نجومی آنها پرداخته است . برداشت نویسندگان مقاله صرفا بر اساس تحقیقات کتاب خانهای و الهام از دیگر مقالات موجود در این زمینه می باشد .

بناهای گاهشمار نجوم . معماری . رصدخانه