غزاله اخلاقی - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی پارچه و لباس، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یزد

بر اثر توجه خاص سلاطین صفوی و اهمیتی که به صنعت نساجی می دادند، بافتن انواع منسوجات در این دوره به اوج طلایی خود رسید و کارخانه های ایران بهترین انواع منسوجات شامل دیبا، مخمل و ... را که با رشته های ابریشمی رنگ به رنگی که گاهی با رشته های نقره تزئین می شده است بافته اند. به طورکلی نقوش به کار رفته در منسوجات صفوی شامل نقوش گیاهی ، انواع درختان به خصوص سرو، اشکال حیوانی ، پرندگان، آبزیان شامل ماهی ، حیوانات اساطیری مانند سیمرغ و اژدها و نقوش تزئینی دیگر مانند ابرو می باشد در این بین استفاده از سیمرغ به عنوان یکی از حیوانات اساطیری در منسوجات و دیگر هنرهای این دوران در راستای القای نماد و یا نمادهای خاصی به بیننده و استفاده کننده به کار رفته است . در این پژوهش که به صورت توصیفی تحلیلی و بر اساس منابع موجود گردآوری شده است سعی گردید تا به این مفهوم با دیدی گستردهتر پرداخته شود. نتایج بررسی نقش سیمرغ در دوران صفوی حاکی از آن است نقوش تزئینی سیمرغ در فرهنگ و هنر ایرانی - اسلامی و به خصوص در دوران صفویه در منسوجات و بناهای آن، جایگاهی فراتر از زیبائی ظاهری دارد اگرچه زیبا جلوه دادن آثار هنری خود یکی از شاخصه های مهم هنر اسلامی است ولی این هنر از ارزشها والاتری هم برخوردار است . هر نقش فقط رنگ و شکل نیست بلکه معنایی هم دارد. در حقیقت ظاهر هر نقش در هنر اسلامی در آغاز، در حکم دیدن یک معنای نادیدنی و باطنی است .

سیمرغ، نقوش، منسوجات، بناها، صفویه