پریسا اختیاری - کارشناس ارشد پژوهش هنر دانشگاه پیام نور تهران
کیوان داوریار

مجموعه کاخ گلستان، نه تنها به خاطر رویدادهای مهم تاریخی ، بلکه به دلیل معماری خاص و تزیینات ویژه آن، سند زنده و ارزشمند تاریخ ایران در زمان قاجار می باشد. اهمیت آن در حدی است که به ثبت جهانی یونسکو نیز رسیده است . معماری این کاخ به اصول باغ ایرانی وفادار است . چه بسا باغ و بستان و درختان سرسبز پیرامون آن، دلیلی بر نام گذاری این کاخ به نام گلستان شد. گوناگونی نقش ها در تزیینات کاشی کاری ، این کاخ را تبدیل به موزه ای از انواع طرح ها و تکنیک های کاشی کرده است . نقش های هندسی چشم نواز در کاشی های کاخ گلستان هر بیننده ای را به نمایشگاهی از جلوه های گوناگون فرهنگی فراخوان کرده است . این پژوهش به شیوه تحلیلی - توصیفی انجام شده است و اطلاعات به روش میدانی و کتابخانه ای گردآوری شده است . همچنین نقش های کاشی کاری به شیوه میدانی در مجموعه کاخ گلستان بررسی شده است . به نظر می رسد، ابعاد گوناگونی از دانش های معماری ، نشانه شناسی ، نقاشی ، جامعه شناسی ، تاریخ ، فلسفه ، عرفان، ریاضی و هندسه ، در بخش های مختلف این بنا و نمادهای موجود در آن مستتر است . پژوهشگران درباره انواع نقوش کاشی های کاخ گلستان بررسی هایی را انجام داده اند، برای نمونه نقوش گیاهی ، جانوری ، انسانی ، باستانی ، مناظر معماری ، نظامی ، فرنگی ، روایتی و هندسی مورد پژوهش بوده اند. هدف اصلی این پژوهش است ، شناسایی و معرفی شاخصه های تزیینی در معماری کاخ گلستان تهران و عوامل تاثیرگذار بر انتخاب و معرفی انواع نقوش بکار رفته در کاشی های این بنای فاخر بوده است . نتایج پژوهش حاضر نشان داد، در معماری مجموعه کاخ گلستان تهران که یادگار عهد قاجار است ، علاوه بر بهره گیری از عناصر تزیینی و معماری ایرانی ، از عناصر معماری غربی نیز بهره گرفته شده است .

باغ ایرانی ، معماری ، کاشی کاری ، کاخ گلستان، قاجار.