سید اسماعیل اجداد - دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه گیلان

تامر، از برجسته­ترین داستان نویسان و طنزپردازان جهان عرب است. درون­مایه­ی اکثر داستان­های وی حقایق پنهان و آشکار سیاسی و اجتماعی جامعه خویش است که گاه نمادین و رمزگونه و گاه صریح بیان می­گردد. این مقاله در نظر دارد با واکاوی ابعاد اجتماعی داستان «ببرهای روز دهم» و تحلیل نمادینی از زندگی ببر، ساختار بنیادین  جامعه سوری و کثرت مشکلات زندگی چون فراگیری یاس، خواری و فقر و گرسنگی را تبیین نماید. این داستان کوتاه، به عنوان نمونه ای از ادبیات داستانی معاصر دنیای عرب، با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف بازخوانی می­گردد. تامر در این داستان با بهره گیری از زبانی رسمی و آمیخته به طنز اجتماعی، به موانع شکوفایی استعدادهای ذاتی انسان عربی- سوری و مبارزه با همه­گیر­شدن یاس و خواری انسان عربی به طور عام و ذلت و شکست انسان سوری به طور خاص می­پردازد. با وجود طبع انتقادی نویسنده، زبان داستان صریح و رک نیست بلکه، به علت در امان ماندن از آسیب حاکمان مستبد، با بهره­گیری از رموز به نقد و تفسیر جامعه خویش می­پردازد. ازاین­رو، با گفتمان انتقادی فرکلاف، می­توان به کشف لایه­های رمزگونه­ متن و مراحل تقسیمات دهگانه زندگی ببرهای روز دهم، دست یافت.

گفتمان انتقادی, فرکلاف, ببرهای روز دهم, زکریا تامر