سمیه زندیه - مدرس موسسه آموزش عالی مازیار

این مقاله میکوشد تا به این پرسش پاسخ دهد که »نابرابری و عدم تعادلهای فضایی در مقیاس فراملیچگونه بر شکل گیری سکونتگاه های غیررسمی در کشورهای در حال توسعه و به طور خاص در شهر کرج اثرمیگذارد؟.« برای پاسخ به این پرسش در مرحله ی گردآوری داده این پژوهش از روشهایی چون سندکاوی (استفاده از اسناد توانمندسازی و برنامه های شهری) و مشاهده و برداشت میدانی استفاده میکند. همچنین در تحلیل داده های به دست آمده و تبیین رابطه میان عدم تعادل و نابرابری فضایی و شکل گیری سکونتگاه های غیررسمی این پژوهش بر استفاده از روشهای کیفی پژوهش متمرکز است. نتایج مقاله نشان میدهد اقتصاد رانتی کشور وابستگی اقتصادی کشور به نظام سرمایه داری جهانی را تشدید کرده است. این وابستگی نظام تولیدی سنتی را بر هم زده و سبب تضعیف دو نظام ایلی و روستایی به نفع نظام شهری گردیده است. تشدید نیاز به زمین و مسکن در شهرها همراه با افزایش رشد طبیعی جمعیت و مهاجرپذیری شهرهای بزرگ از یکسو، و فقدان شبکه های زیرساختی و ایستگاه های مهاجرتی (شهرهای میانی) از سویی دیگر، به همراه موقعیت مکانی مناسب و ویژه سبب شده که کلانشهر کرج به یکی از مقاصد مهم مهاجرتی کشور تبدیل شود و بالاترین تعداد سکونتگاه های غیررسمی در کشور را در خود جای دهد. همچنین فرایند تبدیل شدن مسکن از کالای مصرفی به کالای سرمایه ای این روند را تسریع کرده است. محصول این فرایند چهره ی دوگانه ی ساختار فضایی شهر کرج و همجواری محلات چندپاره ی رسمی و غیررسمی در سرتاسر این کلانشهر است.

نابرابری فضایی، جهانی شدن، اقتصاد سیاسی فضا، کرج