مهدی رفعتی پناه مهرآبادی - استادیار پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی (سمت)، تهران، ایران

با توجه به تاثیری که آموزش محیط زیستی، به ویژه آموزش رسمی پایه های ابتدایی و متوسطه بر جامعه پذیری افراد دارد و با عطف نظر به این واقعیت که محتوای کتاب های درسی آینه تمام نما و تعین اصلی سیاست گذاری دولتی در عرصه آموزش هستند، این پژوهش از طریق تحلیل محتوای کمی کتاب های درسی پایه پنجم ابتدایی و سوم راهنمایی دهه ۱۳۶۰ (سال های ۱۳۶۱ و ۱۳۶۵ و ۱۳۶۹) در تلاش است تا نشان دهد که سهم محیط زیست و حفاظت از آن در کتاب های درسی و متعاقبا در آموزش رسمی به چه میزان بوده است و اصولا نگاه به محیط زیست در اندیشه برنامه ریزان درسی و مولفان کتاب های درسی چگونه و تحت تاثیر چه عواملی قرار داشته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که از مجموع محتوای متنی کتاب های بررسی شده تنها دو درصد به حفاظت محیط زیست پرداخته است و در سطوح سه گانه دانش و نگرش و مهارت، از مجموع محتوای متنی محیط زیستی کتاب های بررسی شده، ۷۸درصد به سطح دانش (آگاهی)، ۱درصد به سطح نگرش و ۹درصد به سطح مهارت اختصاص یافته است و افزون بر این بیشترین میزان داده های محیط زیستی را می توان در کتاب هایی چون جغرافیا، علوم تجربی و حرفه وفن یافت. این امر می تواند نشانگر غلبه تفکر تجربی بر نگاه برنامه ریزان درسی در زمینه آموزش محیط زیست باشد.

آموزش محیط زیست, آموزش رسمی, دانش, نگرش, مهارت, دهه ۱۳۶۰