آندیا عبائی - استادیار گروه زبان و ادبیات فرانسوی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
آرزو رسولی - استادیار گروه تاریخ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

ملوزین در اسطوره­های غربی نام پریی است نیمه­انسان­­ نیمه­حیوان که برای همسر انسانی خود ثروت و باروری به ارمغان می­آورد. اما این مزایا از دست می­رود. چگونه؟ اینجاست که اندیشه بشری به کار می­افتد و داستانی خلق می­کند که در بیشتر فرهنگها، از جمله در فرهنگ و اسطوره­های ایران نمونه­هایی از آن را در قالب داستان­های پریان می­توان سراغ گرفت. ملوزین شرط می­کند هرگز همسرش او را به­هنگام شستشو نبیند. پیمان شکسته می­شود و ملوزین برای همیشه همسر و خانواده­اش را ترک می­کند. برای آنکه داستانی ملوزینی باشد، باید سه عنصر داشته باشد: ملاقات انسان و موجودی پریوار، گذاشتن شرطی یا پیمانی میان آن دو، شکسته شدن پیمان که معمولا به رفتن پری می­انجامد.  در این مقاله، کوشیدیم چند داستان ایرانی را با مضمون ملوزینی مقایسه کنیم و طرح ملوزینی و برخی بن­مایه­های داستان را در افسانه­های ایرانی ردیابی کنیم. روش پژوهش در این بررسی اسطوره­شناسی تطبیقی است. از جمله داستان­های ایرانی که آشکارا عناصر ملوزینی دارند، «فایز و پری» و «حسن بصری»­اند. در مورد «داستان سیاوش» شاید به این راحتی نتوان از مضمون ملوزینی سخن گفت، هر چند وجود عناصر متعددی از داستان ملوزین می­تواند دلیلی بر وجود آن و به هم ریختگی عناصر آن باشد و حتی بتواند ما را به یافتن چند بن­مایه از دست­رفته در این اسطوره نزدیک کند.

ملوزین, پریان, پیمان, اسطوره های ایران, اسطوره شناسی تطبیقی