مریم تاجری مقدم - گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشگاه تبریز
حسین راحلی - گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشگاه تبریز
شاپور ظریفیان - گروه ترویج و توسعه کشاورزی، دانشگاه تبریز
مسعود یزدان پناه - گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، اهواز، ایران

چکیده امروزه تمرکز اصلی استراتژی­های حفاظت آب بر روی رفتار کشاورزان است. هدف کلی این پژوهش، پیش­بینی نیت و رفتار گندمکاران دشت نیشابور و تعیین عوامل موثر بر آن­ها در رابطه با حفاظت از منابع آب با استفاده از تئوری رفتار برنامه­ریزی­شده بود. جامعه آماری این پژوهش، کشاورزان دشت نیشابور به تعداد ۱۳۰۰ نفر بودند که بر اساس فرمول کوکران نمونه­ ۲۳۵ نفری از آن­ها به روش نمونه­گیری خوشه ای تصادفی سهمیه­ای انتخاب گردید. داده­های موردنیاز پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شد. روایی پرسشنامه مورداستفاده از سوی گروهی از متخصصان بررسی و تایید شد و برای تعیین میزان پایایی بخش­های مختلف پرسشنامه از ضریب آلفاکرونباخ استفاده شد (۷۳/۰ تا ۹۳/۰). نتایج تحقیق نشان داد دو متغیر دانش و درک ریسک بر روی نگرش و همچنین دو متغیر نگرش و هنجارهای اخلاقی بر روی نیت و در نهایت نیت بر روی رفتار افراد نسبت به حفاظت از آب تاثیر می­گذارند. بر اساس مدل رفتار برنامه­ریزی­شده، متغیرهای نیت، هنجار اخلاقی، نگرش، دانش و درک ریسک در مجموع قادرند ۶۲ درصد از تغییرات رفتار حفاظت آب کشاورزان را تبیین کنند. همچنین نتایج حاصل از مدل نشان داد که هنجارهای ذهنی و کنترل رفتاری درک ­شده تاثیر معنی داری بر رفتار حفاظت از آب کشاورزان نداشتند. در نهایت، بر اساس نتایج تحقیق پیشنهاد هایی جهت مصرف بهتر آب توسط کشاورزان ارائه گردید.

تئوری رفتار برنامه­ ریزی شده, دشت نیشابور, رفتار حفاظت آب, کشاورزان, نیت