مصطفی درویش نیا - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان، لرستان. ایران.
سمانه سن شناس - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان، لرستان. ایران
عیدی بازگیر - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان، لرستان. ایران.
فاطمه درویش نیا - گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

قارچ Fusarium verticillioides یکی از مهم ترین و مستعدترین قارچ های تولیدکننده فومونیسین‎ ها است و هر ساله خسارت عمده ای به محصولات کشاورزی و مصرف کنندگان آن ها وارد می کند. تولید این توکسین ها به میزان زیادی تحت تاثیر عوامل محیطی می باشد. در این پژوهش تاثیر عوامل محیطی شامل نور (۰، ۱۲ و ۲۴ ساعت نور)، رطوبت بذر (۱۵، ۱۸، ۲۰، ۲۳، ۲۵، ۲۸ و ۳۰ درصد) و pH (چهار، پنج، شش و هفت) روی تولید فومونیسین‎ B۱ قارچ F. verticillioides بررسی شد. بدین منظور ابتدا جدایه های قارچ مورد نظر از مزارع ذرت دارای علایم و نشانه های آلودگی جداسازی و بر اساس ویژگی های ریخت شناختی شناسایی شدند. سپس فومونیسین B۱ نمونه ها توسط حلال‎های استونیتریل، متانول و موادی از قبیل رزین کاتیونی و آلومینیاکربن استخراج و با روش TLC و HPLC ردیابی و شناسایی شد. در نهایت تاثیر عوامل محیطی ذکر شده روی جدایه ای که توانایی تولید کافی توکسین فومونیسین B۱ را داشت، سنجیده شد. نتایج آزمون HPLC نشان داد که مقدار فومونیسین B۱ تولید شده توسط جدایه مورد بررسی از قارچ F. verticillioides در تیمارهای مختلف در محدوده ۲۰۰ الی ۵۲۰ نانوگرم بر میلی لیتر است. بیشترین میزان فومونیسین B۱ تولید شده در جدایه مورد بررسی در شرایط با رطوبت ۲۸ درصد بذر ذرت، ۴= pH و روشنایی ۲۴ ساعته به ترتیب به میزان ۴۲۴، ۴۲۲ و۵۲۰ نانوگرم در میلی لیتر به دست آمد. بر این اساس می توان با کنترل شرایط محیطی در انبار و سیلو، تولید فومونیسین‎ ها را به حداقل رساند.

فومونیسین‎ها , متابولیت ثانویه, میکوتوکسین, Fusarium verticillioides