حامد اکبری - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه باغیانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
حسن حاج نجاری - دانشیار، پژوهشکده میوه های معتدله و سردسیری، گروه ژنتیک و به نژادی، موسسه تحقیقات علوم باغبانی ، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، کرج ، ایران

بررسی­های فنوتیپی و عملکردی ۹۳ رقم و نژادگان سیب پس از وقوع تنش خشکی شدید منجر به شناسایی ۱۴ رقم تجاری و دو نژادگان گردید که از توانایی حفظ محصول تا زمان رسیدن برخوردار بودند. مطالعات تکمیلی پساتنش با ارزیابی ۱۴ مولفه مورفولوژیک و ویژگی­های رشدی مانند ارتفاع درخت، سطح سایه­گستر، محیط تنه و شدت تظاهر صفات عادت رشد با هدف شناسایی ساز­و­کارهای دفاعی ثابت تکوینی انجام شد. میزان پرولین و کربوهیدرات محلول کل نمونه­های برگی ارقام و دو نژادگان متحمل در مقایسه با دو شاهد حساس 'گلدن دلیشز' و 'عسلی' مورد اندازه­گیری قرار گرفت. بین کاهش سطح کل فتوسنتز­کننده و تحمل به خشکی همبستگی مثبتی وجود داشت. قدرت رشد در ۱۲ رقم و نژادگان کم، ۲ رقم متوسط و تنها ۲ رقم در سطح بالا بود. در ارقام و نژادگان های متحمل ارتفاع، سطح سایه گستر، محیط تنه، سطح پهنک، طول و عرض برگ کم­تر و طول میانگره کوتاه­تر بود و شاخه­های یک­ساله دارای طول و قطر دمبرگ، ضخامت شاخه، کرک سطح پایینی پهنک و کرک نیمه انتهایی شاخه بیشتر بود. ارقام متحمل با میانگین طول میانگره ۹۱/۹ میلی­متر رشد کمتری نسبت به ارقام حساس با ۳۱/۱۹ میلی­متر داشتند. میزان پرولین و کلروفیل کل نمونه های برگی در ارقام متحمل با ۵۵/۱ میلی­گرم در لیتر و ۴۸/۲۷ بیشتر از ارقام حساس با ۳۵/۱ میلی گرم در لیتر و ۵۶/۲۲ بود. میزان کربوهیدرات محلول کل برگ در ارقام حساس با ۵۷/۱۶۲ میلی گرم در لیتر نسبت به ارقام مقاوم با ۷/۱۲۵ میلی گرم در لیتر بیشتر بود.

تنش خشکی, تحمل, گزینش, صفات پایدار, تکوین, سازوکار دفاعی