سمیرا منبری - دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
سعیده علیزاده سالطه - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
صاحبعلی بلند نظر - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
محمدرضا ساریخانی - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

امروزه بکارگیری ریزموجودات مفید خاکزی با عنوان کودهای زیستی به عنوان مطلوب­ترین راه حل برای حفظ نظام حیاتی اراضی کشاورزی مطرح است. باکتری­های آزادکننده پتاسیم، تثبیت­کننده نیتروژن و حل­کننده فسفر باعث می­شوند عناصر بیشتری به صورت قابل جذب در دسترس گیاه قرار گیرد. به منظور بررسی اثر کود زیستی پتابارور۲، باکتری سینوریزوبیوم ملیلوتی و کود اوره بر عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیکی گیاه شنبلیله آزمایشی در قالب بلوک­های کامل تصادفی با ۵ تیمار و ۳ تکرار به اجرا درآمد. تیمارها شامل کود زیستی پتابارور۲، باکتری (Sinorhizobium meliloti)، تلقیح سینوریزوبیوم+پتابارور۲، شاهد مثبت (کوددهی مبتنی بر آنالیز خاک) و شاهد منفی (بدون کوددهی و تلقیح) بودند. نتایج نشان داد که صفات تعداد و سطح برگ و همچنین وزن تر و خشک شاخساره تحت تاثیر تیمار سینوریزوبیوم در سطح احتمال ۱% معنی­دار شدند. تمام صفات فیزیولوژیکی اندازه گیری شده  به جز کارتنوئید در سطح احتمال ۱ % و ۵ % معنی­دار شدند. تلقیح بذر شنبلیله با کود زیستی سینوریزوبیوم و پتابارور۲ منجر به افزایش اکثر صفات رویشی و در نتیجه عملکرد شاخساره شد. کاربرد منفرد این کودهای زیستی نتایج بهتری را نسبت به کاربرد تلفیقی آن­ها داشت. به طور کلی کاربرد سینوریزوبیوم ملیلوتی نتیجه بهتر و کارآمدتر را در افزایش عملکرد، صفات کیفی و رشد گیاه شنبلیه نسبت به کود پتابارور۲ و تلقیح سینوریزوبیوم و پتابارور۲ را داشت.

پتابارور۲, سطح برگ, سینوریزوبیوم, کود زیستی, کلروفیل