رقیه نوری پور لیاولی - دکتری مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و مشاوره، دانشگاه الزهرا،
سیمین حسینیان - استاد گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و مشاوره، دانشگاه الزهرا
غلامعلی افروز - استاد ممتاز گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی
نورمحمد بخشانی - استاد گروه روانپزشکی و روانشناسی بالینی، مرکز تحقیقات بهداشت و درمان نوجوانان و کودکان، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان

هدف: اختلال نقص توجه/ بیش فعالی (ADHD) الگوی پایدار کاهش توجه، بیش فعالی و رفتارهای تکانشی است که کنش فرد را در خانه و جامعه مختل می سازد. هدف کلی پژوهش حاضر بررسی اثر درمان نوروفیدبک بر همدلی شناختی و راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در نوجوانان مبتلابه اختلال نقص توجه/ بیش فعالی (ADHD) بود. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و طرح پژوهشی شبه آزمایشی و یک کارآزمایی بالینی با طرح پیش آزمون- پس آزمون- پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری در پژوهش حاضر شامل کلیه نوجوانان بیش فعال مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر واقع در شهر تهران بود. نمونه آماری به صورت در دسترس هدفمند ۱۶ نفر به انتخاب و به شیوه تصادفی ساده در دو گروه نوروفیدبک وگروه گواه هشت نفره جایگزین شدند. درمان نوروفیدبک براساس پروتکل آلفا/ تتا طی ۱۶ هفته و هر هفته دو جلسه (۳۰ دقیقه) اجرا شد. ابزار این پژوهش پرسشنامه تشخیصی کوتاه اختلال بیش فعالی- کم توجهی بزرگ سالان کانرز، پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان (CERQ) و مقیاس خودسنجی همدلی شناختی بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها در بخش آمار توصیفی از شاخص های میانگین، فراوانی و انحراف معیار و در بخش تحلیل آمار استنباطی، برای آزمون سوال ها و تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش، از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که همدلی شناختی و راهبردهای تنظیم شناختی هیجان بین گروه نوروفیدبک و گروه گواه در پیش آزمون و پس آزمون اختلاف معنی داری وجود داشت ولی ثبات قابل توجهی برای این درمان در مرحله پیگیری مشاهده نشد(۰۵/۰p≤). نتیجه گیری: با توجه به نتایج توصیه می شود اصول و مفاهیم درمان نوروفیدبک (که در واقع تایید میزان تاثیر آن در جامعه ایرانی است) برای مشاوران مدارس و خانواده در حد یک ماموریت آموزشی و تکلیف اجرایی در نظر گرفته شود و در کارگروه های تخصصی و کارگاه های آموزشی و جلسه های توانمندسازی، تحلیل و تفسیر شده تا با یادگیری آن بتوانند در جهت کمک به دانش آموزان بیش فعال و خانواده های آنان استفاده کنند.

Cognitive emotion regulation, Neurofeedback, Adolescent, Cognitive empathy, ADHD, راهبردهای تنظیم شناختی هیجان, نوروفیدبک, نوجوان, همدلی شناختی, ADHD