فاطمه سلیمانی - فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
گودرز احمدوند - گروه زراعت و اصلاح نباتات (گرایش فیزیولوژی گیاهان زراعی) دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
علی اکبر صفری سنجانی - گروه خاکشناسی (گرایش بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک)، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

به منظور بررسی تاثیر کودهای شیمیایی، زیستی و آلی و سطوح آبیاری بر برخی شاخص­های رشد و عملکرد آفتابگردان، آزمایشی در سال ۱۳۹۴ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا، به صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل دو سطح آبیاری بهینه و کم آبیاری (به ترتیب آبیاری پس از ۶۰ و ۱۲۰ میلی­متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A) به عنوان کرت­های اصلی و تیمارهای کودی شامل:۱- عدم کاربرد کود (شاهد)، ۲- کاربرد ۱۰۰ درصد کود شیمیایی پیشنهاد شده (NP)، ۳- ورمی­کمپوست، ۴- فسفونیتروکارا، ۵- ورمی­کمپوست+ فسفونیتروکارا، ۶- ورمی­کمپوست+ ۵۰% کود شیمیایی پیشنهاد شده، ۷- فسفو نیتروکارا+ ۵۰% کود شیمیایی پیشنهاد شده، ۸- ورمی­کمپوست+ فسفونیتروکارا+ ۵۰% کود شیمیایی پیشنهاد شده ۹- ۵۰% کود شیمیایی پیشنهاد شده به عنوان کرت­های فرعی بود. کم آبیاری تمامی صفات مورد بررسی را به طور معنی­داری کاهش داد. شاخص­های رشد، غلظت کلروفیل و کاروتنوئید، عملکرد بیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد دانه، روغن و پروتئین تحت تاثیر تیمارهای کودی در مقایسه با شاهد بدون مصرف کود، افزایش نشان دادند. عموما، در شرایط آبیاری بهینه حداکثر میزان صفات مذکور، در تیمار کاربرد کامل کود شیمیایی به دست آمد. اما در تنش کم آبیاری کودهای زیستی و آلی به ویژه تیمارهای ورمی­کمپوست+ ۵۰%  کود شیمیایی و فسفونیتروکارا+ ۵۰% کود شیمیایی از جایگاه بهتری نسبت به کاربرد کامل کود شیمیایی برخوردار بودند. به طور کلی، از مقایسه سطوح مختلف کودی می­توان چنین نتیجه گیری کرد که کودهای زیستی و آلی در کنار مقادیر کاهش یافته کودهای شیمیایی می­توانند نیازهای تغذیه­ای آفتابگردان را به ویژه در شرایط کم آبیاری تامین نمایند.

آفتابگردان, فسفونیتروکارا, کاروتنوئید, کلروفیل, ورمی­کمپوست