حامد فروغی فر - دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند
علی اصغر جعفرزاده - دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
حسین ترابی گلسفیدی - دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد
ناصر علی اصغرزاد - دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز

این مطالعه با هدف ارزیابی توزیع فراوانی و تغییرات مکانی ویژگی­های بیولوژیکی خاک سطحی در داخل و بین لندفرم­های مختلف تپه، دشت دامنه­ای، دشت آبرفتی رودخانه­ای، دشت و اراضی پست دشت تبریز در شمال غرب ایران انجام شد. در این مطالعه نمونه­برداری از خاک  جهت اندازه­گیری چهار ویژ­گی بیولوژیکی به همراه کربن آلی و واکنش خاک برای ۹۸ نقطه و به صورت شبکه­ای با فاصله ۱۰۰۰ متر با توجه به تغییرات خاک انجام شد.توزیع فراوانی متغیرهای خاک نشان داد که ویژ­گی­های بیولوژیکی خاک از توزیع فراوانی نرمال برخوردار نبوده و پس از تبدیل لگاریتمی، نرمال گردیدند. درمتغیرهای کربن بیوماس وسهم میکروبیتبدیل داده­هابا استفاده از تابع­های لگاریتمی هر چند در کاهش ارزش چولگی موثر بود اما توزیع فراوانی همچنان غیرنرمال باقی ماند.تفکیک نمونه­ها در واحدهای لندفرم باعث بهبود نرمال بودن توزیع داده­ها گردید، به طوریکهاین پارامترها در تمام لند­فرم­ها  به جز دشت نرمال شدند. در بین متغیرهایاندازه­گیری شده، کربن آلی و تنفس میکروبی وابستگی مکانی متوسط داشتند. کسر متابولیکی و سهم میکروبی بدون وابستگی مکانی و واکنش خاک از وابستگی مکانی قوی برخوردار بودند. نتایج نشان می­دهد که وابستگی مکانی خصوصیات بیولوژیکی خاک بیشتر تحت تاثیر عوامل غیرذاتی و مدیریتی مانند نوع کاربری، شخم و آبیاری می­باشد. متغیرهای بیولوژیکی به شدت تحت تاثیر مقیاس بوده و با بزرگتر شدن مقیاس وابستگی مکانی قوی­تری را نشان دادند. هم­چنین تغییرپذیری ویژ­گی­های مورد مطالعه نتیجه تغییر در محیط­های رسوب­گذاری و یا اختلاف در مراحل خاکسازی یا هیدرولوژیکی برای موقعیت­های مختلف لندفرم می­باشد.

تغییرات مکانی, توزیع فراوانی, لندفرم, ویژ گی های بیولوژیکی