احمد رمضانی - سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی

هدف: مقاله حاضر به ارزشیابی کتاب زبان­آموزی و جمله­سازی و کتاب راهنمای معلم دانش­آموزان ناشنوا/کم شنوا می­پردازد. این پژوهش رویکردی بازنگرانه به کتاب درسی دارد. روش: از آنجایی­که مولفه­های زبان و سطوح مختلف زبان مورد توجه است، می­توان گفت که در پژوهش حاضر از منظر ساخت­گرا به نقد و بررسی و واکاوی نقاط قوت و ضعف صوری و محتوایی کتاب­های مورد بررسی و فرایند یاد­دهی و یادگیری سواد­آموزی پرداخته می­شود. با توجه به موضوع و هدف، از رویکرد پژوهش ارزشیابی و از روش­های پژوهش کمی و کیفی (پژوهشی توصیفی، گروه کانونی و تحلیل محتوا) استفاده شده است. ابزار پژوهش پرسش نامه­های محقق­ساخته است. برای گردآوری داده­های مرتبط گروه­های مختلفی در پژوهش حاضر به روش نمونه­گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب شدند. ده متخصص از حوزه­های شنوایی­شناسی، طراحی و تدوین کتاب درسی و ارزشیابی از شهر تهران بررسی روایی و پایایی پرسشنامه را بر عهده داشتند؛ چهار معلم مجرب از استان تهران در مصاحبه متمرکز در گروه هم­اندیش (ارزشیابی توصیفی) شرکت داشتند؛ هشتاد و دو نفر از دوازده استان پرسشنامه بسته-پاسخ برای ارزیابی اجمالی کتاب درسی و راهنمای معلم (لیکرتی) را تکمیل کردند؛ بیست نفر از شش استان منتخب برای تکمیل پرسشنامه تفصیلی (درس به درس/ تحلیل محتوا) در این پژوهش شرکت کردند و به گویه­های مختلف پرسشنامه پاسخ دادند و گزارش روزانه از تدریس خود را برای درس­های منتخب ارائه کردند؛ شش نفر متخصص آموزش زبان، زبان­شناسی، شنوایی­شناسی،  برنامه ریزی درسی، گرافیک و ویراستاری پرسشنامه متخصصان موضوعی و هنر (حاشیه­نویسی) را تکمیل کردند؛ و در نهایت پرسشنامه بررسی اسنادی توسط پژوهشگر تکمیل شد. یافته ها و نتیجه گیری:  نتایج تحلیل کمی نشان می­دهد که همبستگی میان نمره­های ویژگی­های ظاهری و محتوایی برابر با ۸۰/۰ بوده که با احتمال خطای کمتر از ۰۱/۰ معنا­دار است. در نهایت، پاسخ­های مختلف به گویه­ها در قالب مولفه­های مهم در زبان­آموزی و جمله­سازی فهرست می شود و نظرات در خصوص نقاط ضعف و قوت محتوایی و صوری جمع بندی و با نتایج پژوهش­های پیشین در حوزه ارزشیابی کتاب­های زبان فارسی مقایسه می­شود.

Evaluation, Language learning, Sentence Writing, Guidebook, Hearing-impaired, واژه های کلیدی: ارزشیابی, زبان آموزی, جمله سازی, کتاب راهنما, ناشنوا/کم شنوا