فائزه محمدی کشکا - گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
همت اله پیردشتی - گروه زراعت، پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
یاسر یعقوبیان - گروه زراعت، پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
اسماعیل بخشنده - گروه زراعت، پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر تیمار تریکودرما هاماتوم (Trichoderma hamatum) و اینتروباکتر (Enterobacter sp.) به عنوان محرک رشد گیاه بر صفات رویشی و عملکرد گندم (رقم میلان)، در روستای سوته شهرستان ساری به صورت کرت های خرد شده فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۹۴-۱۳۹۳ انجام شد. عامل اصلی کود فسفر (سوپرفسفات تریپل) در سه سطح صفر، ۵۰ و ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار و عامل فرعی شامل تیمار قارچی در دو سطح عدم تلقیح (شاهد) و تلقیح با تریکودرماو تیمار باکتریایی در دو سطح بدون باکتری (شاهد) و تلقیح با اینتروباکتر بودند. نتایج حاکی از تاثیر مثبت هر دو تیمار قارچوباکتری بر بیشتر صفات مورد بررسی در گیاه گندم بود. در سطوح فسفر صفر، ۵۰ و ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار،کاربرد اینتروباکتر به ترتیب باعث افزایش حدود ۱۹، ۷ و ۲۶ درصدی عملکرد دانه شد. همچنین، تلقیح  تریکودرما افزایش حدود ۱۳ درصدی عملکرد دانه و ۱۰ درصدی زیست توده را نسبت به شرایط عدم کاربرد قارچ و باکتری به همراه داشت. تلقیح توام قارچ و باکتری نیز باعث افزایش تمامی صفات از جمله طول سنبله (حدود چهار درصد)، عملکرد دانه (حدود ۲۱ درصد) و زیست توده (حدود ۱۰ درصد) نسبت به شرایط شاهد گردید. بنابراین، با توجه به بهبود صفات مورد بررسی گندم در پی تلقیح با این ریزجانداران در تمامی سطوح فسفر مصرفی نسبت به مصرف تنهای کود شیمایی فسفره، می توان اظهار داشت که استفاده از این نهاده های بوم سازگار ضمن بهبود عملکرد دانه، می تواند باعث کاهش مصرف کودهای شیمیایی فسفره گشته و از نظر زیست محیطی نیز بسیار کارآمد می باشند.

حل کننده فسفات, زیست توده, سوپرفسفات تریپل, عملکرد, گندم