فاطمه شبانی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد رشته بیماری شناسی گیاهی، گروه گیاهپزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد
عبدالحسین جمالی - استادیار بیماری شناسی گیاهی، گروه گیاهپزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد

چکیده پنبه (Gossypium hirsutum) از گیاهان مهم صنعتی و استراتژیک به شمار می رود که پژمردگی ورتیسیلیومی از مخرب ترین بیماری ها ی آن است. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر سه نوع کمپوست (حاصل از ضایعات شهری، بقایای گیاهی و فراورده ی سیلوی دامپروری) بر پیشرفت بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه رقم ورامین در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در تیمارهای مختلف، میکرواسکلروت های Verticillium dahliae (پاتوتیپ غیربرگ ریز) به نسبت های صفر، پنج و ده عدد در هر گرم خاک، و کمپوست مورد نظر به نسبت ۳۵ درصد وزنی، قبل از کشت با خاک مخلوط شد. نتایج نشان داد که کمپوست های به کار رفته شاخص پژمردگی بوته ها را کاهش و وزن تر اندام هوایی را افزایش داده اند. مقایسه میانگین ها نشان داد که تیمار بقایای گیاهی و فراورده ی سیلو پژمردگی بوته ها را نسبت به شاهد کاهش معنی دار داده و در یک گروه آماری قرار گرفتند، درحالی که تیمار کاربرد کمپوست ضایعات شهری از این نظر در گروه شاهد قرار گرفت. هم چنین وزن تر اندام هوایی در کاربرد هر سه کمپوست افزایش معنی داری نسبت به شاهد نشان داد. برآورد جمعیت قارچ در خاک بیانگر کاهش بقای قارچ با کاربرد کمپوست ها بود. بررسی های آزمایشگاهی نشان دهنده ی کاهش رشد ریسه های قارچ در محیط کشت حاوی عصاره کمپوست بقایای گیاهی بود. در مقایسه ی سه کمپوست، اثر دو کمپوست بقایای گیاهی و فراورده ی سیلو بر شاخص پژمردگی، وزن تر اندام هوایی و جمعیت نهایی قارچ در خاک اختلاف آماری نشان نداد. بر اساس این نتایچ کاربرد دو کمپوست بقایای گیاهی و فراورده ی سیلو برای کاهش خسارت پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه در قالب مدیریت تلفیقی بیماری مفید و مستلزم تحقیقات بیشتر است.

واژه های کلیدی: پنبه, سیلوی دامپروری, کمپوست بقایای گیاهی, Verticillium dahlia