حبیب خداوردی لو - دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه
رقیه حمزه نژاد تقلیدآباد - دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه

فلزات سنگین پس از ورود به خاک­، به تدریج بین فاز محلول و فاز جامد خاک و همچنین بین ترکیبات مختلف فاز جامد توزیع می­شوند. توزیع فلزات در خاک نقشی مهم در میزان تحرک و زیست فراهمی آنها دارد. هدف از این مطالعه بررسی جذب و نگهداشت سرب در دو خاک آهکی با ویژگی­های متفاوت (یکی شور-سدیمی و دیگری غیرشور و غیرسدیمی) و ارزیابی اثر شرایط رطوبتی با چرخه تر-خشک شدن (WD) بر توزیع مقادیر مختلف سرب افزوده شده بود. برای کمی­سازی شدت پیوند سرب افزوده شده به خاک، ظرفیت جذب سرب توسط خاک­ها و تحرک و زیست فراهمی سرب از نمایه تفکیک کاهش یافته ((IR، نمایه شدت جذب (SI) و درصد یا مقدار جزء محلول + تبادلی (S+E) استفاده شد. مقداری اندک از سرب جذب شده توسط خاک واجذب گردید که بیانگر جذب قوی و برگشت­ناپذیر سرب در خاک­های مورد مطالعه است. براساس مقادیر SI، بیش از ۹۷% سرب افزوده شده به خاک­ها جذب گردید. نمایه SI با افزایش غلظت ورودی سرب به خاک، تغییری معنی­دار نداشت (p≤۰.۰۵) که احتمالا بیانگر رسوب سرب در خاک است. با اینکه نخستین دور WD تاثیری معنی­دار بر مقدار SI داشت (p≤۰.۰۵)، تاثیر دورهای بعدی معنی­دار نبود (p≤۰.۰۵). با افزایش غلظت ورودی سرب به خاک، مقدار IR کاهش یافت که بیانگر افزایش مقدار سرب متحرک با افزایش سطح آلودگی خاک است. تر- خشک شدن تاثیری معنی­دار (p≤۰.۰۵) بر تحرک و فراهمی سرب در خاک داشت. مقایسه مقادیر S+E نشان داد که تحرک و فراهمی سرب با تر-خشک شدن خاک کاهش و با افزایش غلظت ورودی سرب به خاک افزایش یافت.

تر-خشک شدن, زیست فراهمی, سرب, عصاره گیری متوالی, نمایه تفکیک کاهش یافته ((IR