مجید رئوف - دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
سید علی اشرف صدرالدینی - دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
امیرحسین ناظمی - دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
صفر معروفی - دانشگاه بوعلی سینا همدان

میزان نفوذ تحت تاثیر عوامل مختلف از جمله شیب اراضی قرار می­گیرد. اندازه و نحوه توزیع خلل و فرج خاک از جمله مهمترین عوامل موثر بر نفوذپذیری خاک می­باشند. به منظور نشان دادن روند تغییرات مقادیر نفوذ و مشخصات تخلخل خاک با شیب اراضی، آزمایش­های نفوذ در پنج  شیب ۰، ۱۰، ۲۰، ۳۰ و ۴۰ درجه در منطقه­ای با بافت خاک لومی به انجام رسید. آزمایش­ها با استفاده از استوانه­های مضاعف برای حالت اشباع و دستگاه نفوذسنج مکشی برای حالت غیر اشباع، جهت اندازه­گیری مقادیر نفوذ تجمعی صورت گرفت. مقادیر مکش اعمال شده در دستگاه نفوذسنج مکشی به ترتیب برابر ۶، ۹ و ۱۵ سانتیمتر و . متوسط ارتفاع آب در استوانه­های مضاعف در طول آزمایشات برابر ۱۰ سانتیمتر بود. اندازه­گیری­ها سه بار تکرار گردیدند. مقادیر هدایت هیدرولیکی اشباع خاک در شیب­های مختلف با استفاده از داده­های استوانه­های مضاعف و داده­های نفوذسنج مکشی محاسبه شدند. برای تخمین تخلخل کل از روش آزمایشگاهی فلینت و فلینت  و برای تخمین تخلخل درشت و متوسط به ترتیب از دو روش واتسون و لاکسمور و دان و فیلیپ استفاده گردید. نتایج نشان داد که دستگاه استوانه­های مضاعف مقدار نفوذ را بیشتر از دستگاه نفوذسنج مکشی تخمین می­زند. نتایج نشان داد که مقادیر چگالی حقیقی خاک در ۵ شیب ذکر شده تقریبا ثابت ولی چگالی ظاهری با افزایش شیب به صورت جزیی افزایش می­یابد. مقادیر تخلخل کل، تخلخل درشت و تخلخل متوسط با افزایش شیب روند کاهشی نشان دادند اما مقدار تخلخل ریز با افزایش مقدار شیب افزایش یافت. با توجه به اینکه میزان نفوذ از خلل و فرج درشت بیشتر از خلل و فرج ریز است کاهش آهنگ نفوذ در شیب­های بیشتر منطقی می­باشد.

استوانه های مضاعف, تخلخل, نفوذ, نفوذسنج مکشی, هدایت هیدرولیکی