فاطمه جمالی - استادیار گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر.
محمدامین کهن مو - استادیار، گروه اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر.
فریبا سهرابی - استادیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر.

چکیده سوسک شیره خوار خرما، Carpophilus hemipterus یکی از آفات پس از برداشت میوه خرما می­باشد که خسارت زیادی را در شرایط انبار به بار می­آورد. روش­های مختلفی برای کنترل آفات پس از برداشت وجود دارد که یکی از مهمترین آنها کاربرد قارچ­های بیماریزای حشرات به عنوان عوامل کنترل زیستی می­باشد. در این مطالعه، قارچ­های­Iran ۱۳۹۵C  Beauveria bassiana  و Metarhizium anisopliae Iran۱۰۱۸C  برای کنترل لارو سن چهار و حشره­ی کامل آفت مورد استفاده قرار گرفتند. روش زیست­سنجی برای لاروها با استفاده از کاغذ صافی سترون آغشته به سوسپانسیون اسپور و برای حشره­ی کامل، با غوطه­وری حشرات در سوسپانسیون اسپور بود. سوسپانسیون اسپور با غلظت­های ۱۰۸×۳، ۱۰۷×۳، ۱۰۶×۳ و ۱۰۵×۳ کنیدی در میلی­لیتر در توئین ۰۲/۰ درصد تهیه شد؛ سپس میزان مرگ و میر حشرات کامل پس از ۳، ۷، ۹، ۱۱ و ۱۳ روز و برای لاروها پس از ۳، ۷ و ۹ روز ثبت گردید. آزمایش­ها در سه تکرار (هر تکرار شامل ۱۰ لارو یا حشره بالغ)، در دمای ºC ۲۵ در تاریکی انجام گرفت. نتایج نشان داد که میزان مرگ و میر با افزایش زمان و غلظت سوسپانسیون اسپور افزایش یافت. میزان مرگ و میر، ناشی از قارچ B. bassiana برای غلظتهای فوق­الذکر، برای حشرات کامل به ترتیب شامل ۴/۲۴، ۴/۱۴، ۸/۱۲ و ۵/۱۰ درصد و برای لاروها شامل ۳/۸۳، ۷/۷۶، ۲/۷۲ و ۱/۷۱ درصد بود. بعلاوه مشخص شد که کاربرد این قارچ در غلظت ۱۰۸×۳ کنیدی در میلی­لیتر پس از ۱۵ روز و در تمامی غلظتها پس از ۹ روز به ترتیب منجر به بیشترین میزان مرگ و میر در حشرات بالغ (۳۰ درصد) و لاروها (۱۰۰ درصد) گردید. در قارچ M. anisopliae، میزان مرگ و میر لاروها برای غلظتهای فوق به ترتیب شامل ۹/۷۸، ۶/۷۵، ۳/۷۳ و ۴/۵۴ درصد و برای حشرات کامل ۷/۵۱، ۶/۲۰، ۲/۱۲ و ۱۰ درصد بود. از طرف دیگر، این قارچ در غلظت ۱۰۸×۳ اسپور در میلی­لیتر پس از ۱۵ روز و در غلظت ۱۰۵×۳ اسپور در میلی­لیتر پس از ۷ روز به ترتیب موجب بیشترین میزان مرگ و میر در حشرات بالغ (۳/۶۳ درصد) و لاروها (۹۷ درصد) گردید. نتایج نشان می­دهد که جدایه­های قارچی مورد استفاده در این پژوهش دارای توانایی حشره­کشی بالایی علیه لارو و حشره کامل سوسک شیره­خوار خرما بوده و می­توانند برای محافظت از محصول، پس از برداشت مورد استفاده قرار گیرند.

واژه های کلیدی: بیماریزای حشرات, سوسک شیره خوار, کنترل زیستی