نازی رستمی جیوان - دانش آموخته ی ارشد حشره شناسی کشاورزی، گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.
میرجلیل حجازی - استاد گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.
رقیه کریم زاده - استادیار گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.

سوسک کلرادو یکی از مهم­ترین آفات حشره­ای سیب­زمینی می­باشد. استفاده­ی مکرر از آفت­کش های شیمیایی برای کنترل این آفت باعث آلودگی محیط زیست، مقاوم شدن آفت به آفتکش ها و نابودی دشمنان طبیعی شده است. برخی عصاره­های گیاهی با تجزیه پذیری و ایمنی بالای خود می­توانند جایگزین مناسبی برای آفت­کش های شیمیایی در مدیریت تلفیقی این آفت باشند. در این پژوهش تاثیر عصاره­ی برگ های درخت گردو Juglans regia L. ، آقطی Sambucus ebulus L.، گندواش Artemisia annua L.، مرزه­ی سهندی  Satureja sahendica Bornm و مریم گلی سهندی Salvia sahendica Boiss and Buhse  روی لاروهای سن دوم سوسک کلرادوی سیب­زمینی Leptinotarsa decemlineata (Say) در شرایط آزمایشگاهی (دمای ۲± ۲۶ درجه­ی سانتیگراد، رطوبت نسبی ۵ ± ۵۵ درصد و دوره­ی نوری ۱۶ ساعت روشنایی و ۸ ساعت تاریکی) بررسی شد. زیست­سنجی­ها به روش غوطه ورسازی برگ های سیب­زمینی در غلظت های ۶۲۵/۰، ۲۵/۱، ۵/۲، ۵ و ۱۰ درصد عصاره ­ی گیاهان مذکور و شاهد متانول و آب مقطر انجام شدند. برای هر غلظت سه تکرار در نظر گرفته شد و در هر تکرار ۲۰ لارو سن دوم تا ۲۴ ساعته استفاده شد. مرگ­ و میر لاروها، ۲۴، ۴۸، ۷۲ و ۹۶ ساعت پس از تیمار ثبت شد. نتایج نشان دادند که عصاره­ی سه گیاه گردو، مرزه­ی سهندی و گندواش در مقایسه با آقطی و مریم گلی سهندی در غلظت­های مختلف، تاثیر بیشتری روی لاروهای سن دوم داشتند. به طوری که ۹۶ ساعت بعد از تیمار، در غلظت ۱۰% مرگ و میر ناشی از عصاره های مذکور به ترتیب به ۳۳/۹۳، ۶۷/۹۱ و ۳۳/۷۳% و در غلظت ۵% به ترتیب به ۹/۵۸، ۱۰۰ و ۲/۴۸ درصد رسید. با توجه به درصد تلفات قابل توجه به ویژه در غلظت های بالا، عصاره های این  گیاهان می توانند به عنوان یک منبع گیاهی بالقوه­ در برنامه­ی مدیریت تلفیقی سوسک کلرادوی سیب­زمینی کاربرد داشته باشند.

واژه های کلیدی: زیست سنجی, گردو, آقطی, گندواش, مرزه سهندی, مریم گلی