شبنم عاشوری - دانشجوی سابق دکتری حشره شناسی کشاورزی، گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.
رضا فرشباف پورآباد - استاد، گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.

چکیده گیاهان دارای مجموعه­ای از مولکول­های پروتئینی هستند که قادر به ایجاد اختلال در هضم غذا در حشرات گیاه­خوار می­­باشند و می­توانند در کنترل آفات مورد استفاده قرار گیرند. در این تحقیق، مهار آنزیم آلفا-آمیلاز گوارشی سوسک برگ­خوار سیب­زمینی (Leptinotarsa decemlineata Say) توسط عصاره­ی پروتئینی بذر کلزا (Brassica napus L. cv. (Karaj۳ بررسی شده است. حداکثر اثر مهاری عصاره­ی پروتئینی روی فعالیت آلفا-آمیلاز در اسیدیته­ی پنج بود. چهار جزء پروتئینی عصاره­ی بذر کلزا ۳۰-۰، ۵۰-۳۰، ۷۰-۵۰ و ۱۰۰-۷۰% اشباع با نمک سولفات آمونیوم، به ترتیب روی آلفا-آمیلاز گوارشی لارو سن چهار سبب ۰، ۵۲، ۱۲ و ۰% مهار گردیدند. جزء پروتئینی ۵۰-۳۰٪ به ترتیب باعث ۸۴، ۸۶، ۷۴، ۵۲ و ۳۷% کاهش فعالیت آلفا-آمیلاز سنین ۱، ۲، ۳، ۴ و حشرات کامل شد. سنجش کینتیک مهار آلفا-آمیلاز حشرات کامل توسط جزء پروتئینی ۵۰-۳۰% انجام شد و مهار از نوع نارقابتی تعیین گردید. در زایموگرام و بررسی اثر مهارکننده در ژل، مهار آنزیم به صورت کاهش شدت نوارها مشاهده شد. در انجام زیست سنجی، از برگ­های ارقام سیب­زمینی آگریا، بورن، پیکاسو و مارکزاستفاده گردید. عصاره­ی پروتئینی زمانی که روی برگ­های تیمار شده مورد تغذیه لاروها قرار گرفت؛ در هیچ کدام از ارقام، زمان پوست اندازی لاروهای سن سه به چهار نسبت به شاهد، افزایش معنی­داری مشاهده نشد؛ در ارقام پیکاسو و مارکز سبب کاهش معنی­دار وزن لارو سن چهار نسبت به شاهد گردید؛ درصد لاروهای سن چهار ظاهر شده در ارقام آگریا، پیکاسو و مارکز نسبت به شاهد به طور معنی­داری کاهش یافت و در رقم آگریا، فعالیت آلفا-آمیلاز لارو سن چهار در مقایسه با شاهد به طور معنی­داری کاهش پیدا کرد.

واژه­ های کلیدی: رسوب­دهی پروتئین با سولفات آمونیوم, زایموگرام, زیست سنجی, سوسک برگ­خوار سیب­زمینی, کینتیک مهار آنزیم