محبوبه ناصری - دانش آموخته دکتری علوم باغبانی دانشگاه فردوسی مشهد.
حسین آرویی - دانشیار گروه علوم باغبانی و مهندسی فضای سبز دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد.
شیوا گل محمدزاده - استادیار گروه علوم باغبانی و مهندسی فضای سبز دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد.
محمودرضا جعفری - دانشیار مرکز تحقیقات نانوفناوری دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد.
حسین نعمتی - استاد مرکز تحقیقات نانوفناوری دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد.

چکیده استفاده از اسانس گیاهان دارویی به منظور کنترل عوامل بیماریزای گیاهی با مشکلاتی مانند ناپایداری، تبخیر و تجزیه در مقابل شرایط محیطی و شیمیایی روبرو است. به منظورمرتفع کردن مشکلات استفاده از اسانس آویشن شیرازی و افزایش کارایی آن در کنترل عوامل بیماریزای قارچی (Aspergillus flavus, Aspergillus nigerوAspergillus ochraceus) از سیستم حامل نانوذارت لیپیدی جامد استفاده شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار به روش اختلاط اسانس و نانوذرات لیپیدی جامد حاوی اسانس با محیط کشت سیب­زمینی دکستروز آگار با چهار غلظت ۲۰، ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ میکرولیتر اسانس بر لیتر محیط کشت بود. نانوذرات لیپیدی جامد حاوی اسانس با استفاده از امواج فراصوت تهیه شد. اندازه نانوذرات لیپیدی جامد حاوی اسانس تهیه شده کمتر از ۲۰۰ نانومتر، شاخص پراکندگی ۴۸۳/۰، پتانسیل زتا ۶/۴۲- میلی­ولت و شکل نانو ذرات نیز کروی بود. حداقل غلظت بازدارنده برای اسانس به فرم آزاد در گونه A.niger۲۰۰ میکرولیتر بر لیترو برای گونه­های A.ochraceusوA. flavus ۳۰۰ میکرولیتر بر لیتر بود. همچنین حداقل غلظت بازدارنده برای نانوذرات لیپیدی جامد حاوی اسانس برای تمامی گونه­های قارچی ۲۰۰ میکرولیتر بر لیتر بود. بر اساس این نتایج نانو ذرات لیپیدی جامد حاوی اسانس نسبت به فرم آزاد اسانس باعث افزایش ۳۸ درصدی بازدارندگی بر روی رشد عوامل بیماریزای قارچی مورد آزمایش شدند. این نتایج نشان داد نانوذرات لیپیدی جامد می­تواند حامل مناسبی برای اسانس آویشن شیرازی در جهت افزایش  کارایی و کنترل عوامل پوسیدگیA. ochraceus، A.flavus   وA.nigerباشد.

واژه های کلیدی: نانوذرات لیپیدی جامد, حداقل غلظت بازدارنده, اسانس, گونه­ های آسپرژیلوس