مجید الداغی - استادیار بخش تحقیقات گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، ساری.
عالمه عباسی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته بیماری شناسی گیاهی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان.
مهدی پیرنیا - استادیار گروه گیاهپزشکی، دانشگاه زابل.

چکیده      بیماری لکه خرمایی ناشی از Pyrenophora tritici-repentis یکی از بیماری های مهم گندم در بسیاری از مناطق دنیا و ایران می باشد. این بیماری در شرایط اپیدمی موجب خسارت قابل توجه به محصول می گردد. استفاده از قارچ­کش­ها روش سریع کنترل بیماری در سال های اپیدمی می باشد. در این مطالعه تاثیر تعدادی از قارچ­کش های رایج روی بازدارندگی از رشد عامل بیماری در شرایط آزمایشگاهی، و کنترل بیماری در شرایط گلخانه ای و مزرعه ای روی لاین N-۸۰-۱۹ گندم که حساس به بیماری لکه خرمایی است، مورد ارزیابی قرار گرفت. این بررسی در آزمایشگاه در قالب طرح کاملا تصادفی و در گلخانه و مزرعه در قالب طرح کرت های خرد شده (با پایه بلوک­های کامل تصادفی) در سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای اصلی آزمایش را قارچ­کش های سایپروکونازول، سایپروکونازول + کاربندازیم (آلتوکمبی)، فلوزیلازول + کاربندازیم (آلرت)،  ایپرودیون + کاربندازیم (رورال­تی­اس)، پروپیکونازول، تبوکونازول، کاربندازیم و بنومیل، و تیمارهای فرعی را سه زمان سمپاشی (ظهور برگ پرچم، ظهور سنبله و ظهور برگ پرچم + ظهور سنبله) تشکیل دادند. ارزیابی کارایی تیمارها ۱۰ روز بعد از آخرین سمپاشی همزمان با توسعه­ی بیماری در کرت های شاهد با تعیین شاخص آلودگی و نیز مقایسه­ی عملکرد محصول بعد از برداشت انجام گرفت. نتایج ارزیابی نشان داد که در شرایط آزمایشگاه، قارچ­کش های رورال تی اس، آلتوکمبی و آلرت به ترتیب با ۸۳/۷۳، ۹۲/۷۱ و ۴۲/۶۹ درصد بیشترین تاثیر را در بازداری از رشد میسلیوم قارچ داشتند. در آزمون های گلخانه ای و مزرعه ای هم مشابه شرایط آزمایشگاه، این قارچ­کش­ها برتری چشمگیری از نظر کاهش شاخص آلودگی و افزایش عملکرد نسبت به سایر قارچ­کش های مورد استفاده نشان دادند. همچنین مشخص گردید که اگرچه اختلاف معنی داری از نظر شاخص آلودگی بین زمان های مختلف سمپاشی وجود ندارد اما از لحاظ وزن هزاردانه، بهترین نتایج به ترتیب با سمپاشی در زمان ظهور برگ پرچم + ظهور سنبله (با افزایش ۱۱/۱۰ و ۹۴/۹ گرم به ترتیب مربوط به گلخانه و مزرعه)، سمپاشی در زمان ظهور برگ پرچم (با افزایش ۲۶/۹ و ۱۸/۹ گرم به ترتیب مربوط به گلخانه و مزرعه) و سمپاشی هنگام ظهور سنبله (با افزایش ۱۵/۹ و ۶۸/۸ گرم به ترتیب مربوط به گلخانه و مزرعه) نسبت به تیمار شاهد حاصل آمد.

واژه­ های کلیدی: گندم, لکه خرمایی, قارچ­کش, شاخص آلودگی, عملکرد