الهام محمودی - دانشجوی کارشناسی ارشد بیماری شناسی گیاهی، دانشکده تولید گیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
سعید نصراله نژاد - دانشیار گروه گیاهپزشکی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
فروه السادات مصطفوی نیشابوری - دانشجوی دکتری بیماری شناسی گیاهی دانشگاه زابل.

چکیده ویروس موزائیک ایرانی قیاق (Iranian Johnson grass mosaic virus, IJMV) یکی از مهمترین پوتی­ویروس­های غلات است و علائمی مانند موزائیک نواری و نوارهای نکروتیک قرمز را در ذرت، سورگوم و قیاق ایجاد می­کند. در سال­های اخیر این علائم به صورت وسیع در استان گلستان مشاهده شده است. با توجه به منشاء بومی و امکان بقاء این ویروس در میزبان­های غیر زراعی و علف­های هرز، و نیز اهمیت کشت غلات در استان گلستان، آگاهی از میزان گسترش آن، به ویژه در مناطق عمده کشت ذرت، ضروری است. در تحقیق حاضر به منظور ردیابی سرولوژیکی و مولکولی و تعیین پراکنش IJMV در استان گلستان، از گیاهان ذرت، سورگوم و برخی علف­های هرزتیره غلات با علائم موزائیک و نوارهای نکروتیک قرمز در چهار مرحله نمونه­برداری صورت گرفت. سپس برای تعیین آلودگی نمونه­ها آزمون سرولوژیکی الایزا انجام شد. همچنین با استفاده از آزمون مولکولی RT-PCR و جفت آغازگرهای عمومی پوتی­ویروس­ها، بخشی از پروتئین پوششی ویروس تکثیر گردید. نتایج نشان داد که از بین ۳۵۰ نمونه، تعداد ۱۶۴ عدد (۴۷ درصد) در آزمون الایزا واکنش مثبت و ۱۸۶ نمونه واکنش منفی نشان دادند. بیشترین آلودگی در نمونه­های ذرت دیده شد. همچنین نتایج حاصل از الکتروفورز محصول PCR بر روی ژل آگارز، نشانگر تکثیر قطعه­ای به اندازه مورد انتظار حدود ۳۲۷ جفت باز در نمونه­های آلوده بود. هدف تحقیق حاضر تعیین پراکنش IJMV و میزان آلودگی مناطق مختلف استان گلستان به این ویروس بود که با توجه به نتایج بدست آمده می­توان گفت IJMV پراکنش وسیعی در استان گلستان دارد.

واژه ­های کلیدی: پوتی­ویروس­های غلات, ذرت, ویروس موزائیک ایرانی قیاق, RT-PCR